Karbondioksit ve sudan sentezlenen karbonhidratlar dünyanin en bolorganik molekülleridir.
Karbonhidratlarin içinde insan beslenmesinde baslica enerji kaynagi olan seker ve nisasta vardir. Seker konsantre tatlilarda meyve ve sütle; nisasta ise tahil ve sebzelerde bulunur. Sekerler monosakkarit (glikoz, fruktoz ve bal) seklinde veya dioligosakrit (sukroz, laktoz, galaktoz ve dekstroz) seklinde bulunurlar. Dogada en çok bulunan seker ana yakit olan giükozdur. 1 gram karbonhidrat 4 kalori içerir.
karbonhidratlarin görevi
1) Canli organizma için önemli bir yakittir. Yakit olarak kullanilabilmesi için, karbonhidratin polisakkarit deposu seklinin (nisasta veya glikojen) monosakkarit (basit sekerlere) sekline parçalanmasi gerekir.
2) Yakit deposu olma rolüne ek olarak, karbonhidratlar bakteri, bitki ve hayvanlarda yapisal eleman olma rolline de sahiptir.
3) Karbonhidratlarin en büyük rolü, özellikle basit sekerin yiyecege tat vermesidir.
4) AntiketOjeniktirler. Eger karbonhidratlar gereginden az miktarlarda tüketilirse, vücutla normalden fazla ketonlar ve asitler olusur. Bu durum da, agizda kokuya neden olur.
5) Su ve elektrolitlerin vücutta tutulmasini saglarlar.
6) Laksatif (rahatlatici) etkisi vardir.
7) Kolesterol ve trigliserit metabolizmasinda rol alir.
8) Kan, glikoz ve insülin düzeyini kontrol ederler.
9) Normal diyet alan, yetiskinlerde enerjinin %55-60'1 karbonhidratlardan saglanmalidir.
besinlerin glisemik Indeksi ve beslenmeye etkileri
Glisemik Indeks, besinlerdeki kan sekerini etkileme düzeyidir. Karbonhidrat besinlerin kan sekeri üzerinde yapacagi yükseklik derecesinin belirlenmesi için besinlerin glisemik indekslerinin saptanmasi sarttir. Glisemik indeks karbonhidratli besin tüketildikten sonra kan sekerini etkileme düzeyidir. Glisemik indeks kan sekerinin düzenlenmesinde tek basina düsünülemez.
Kan sekerinin kontrol altinda tutulmasi için dogru bir beslenme sekli ve düzenli egzersiz de sarttir. Düsük glisemik indeksli besinlerin tüketilmesi tokluk kan sekerinin kontrolünü saglar (ani yükselmeyi önler). Yüksek glisemik indeksli besin tüketmek kan sekerinin ani yükselmesine neden olur. Lifli besinlerin (özellikle kompleks karbonhidratlar) glisemik indeksleri düsüktür. Meyvelerin glisemik indeksleri ise farklilik göstermektedir. Örnegin; elma suyunun glisemik indeksi elmadan daha yüksektir. Bunun nedeni, meyvenin püre ya da su seklinde, meyve ile alinan sekerin vücutta hizlica emilmesi ve kan sekerini yüksltmesidir.
yüksek glisemik indeksli besinler
• Patates, havuç, muz
• Beyaz ekmek, beyaz pirinç, fasulye
• Misir, kuru üzüm, bal
• Krakerler. cornflakes, müsli, çekilmis yulaf düsük glisemik indeksli besinler
• Elma, kayisi, seftali, erik, kiraz, greyfurt
• SÜt yogurt, dondurma, yagsiz peynir
• Mercimek, bulgur, barbunya, kabuklu fasulye
