Nöbetçi Eczaneler
22/09/2021

Gilbert Sendromu

img Gilbert sendromu, karacigerin, alyuvar hücrelerinin parçalanmasi ile üretilen, bilirubin adindaki maddeyi gerektigi gibi isleme koymadigi, yaygin görülen, hafif bir karaciger bozuklugudur. Ayni zamanda yapisal hepatik islevsizlik, indirekt iyi huylu bilurubinemi ve ailevi hemolitik olmayan sarilik olarak da bilinen Gilbert sendromu genellikle tedavi gerektirmez ve ciddi komplikasyonlar olusturur.

Hatta, Gilbert sendromu iyi huylu yapisi nedeniyle, genellikle hastalik olarak kabul edilmez. Bu rahatsizligin bulundugu çogu insan bunu, kan testinde bilirubin düzeylerindeki artis görüldügü zaman, tesadüfi olarak fark etmektedir. Gilbert sendromu ABD nüfusunun yüzde 3ü ila yüzde 10unu etkilemektedir. Erkeklerde bu rahatsizlik kadinlara göre daha sik görülür.

√ Kalitsal bir rahatsizlik olan Gilbert sendromu dogustan mevcuttur. Ender olarak semptomlara yol açsa da, bilirubin düzeyini süt sariligina neden olacak kadar yükseltebilir. Bilirubin tehlikeli bir düzeye ulasmasa da, meydana gelmesi halinde, huzuru kaçiran bir görüntü arz edebilir. Genellikle, bilirubin fazlasi, cildi etkilemeden önce gözlerin aklarinin sariya dönmesine neden olur. Eger bilirubin düzeyinin artisi devam ederse, cildiniz sarimsi bir renk alabilir.

√ Eger sizde Gilbert sendromu varsa, bir dizi etken bilirubin düzeyini artirabilir. Bunlar asagidakileri içerebilir:
• Soguk alginligi veya grip gibi enfeksiyonlar dahil olmak üzere hastalik
• Regl olma
• Aç kalma veya ögün atlama
• Dehidrasyon ( Susuz kalma)
• Asiri yorulma
• Gilbert hastasi olan bazi kisiler bayilma, halsizlik ve karin agrisi nöbetleri yasamaktadirlar. Öte yandan, Gilbert'in gerçek anlamda bu gibi semptomlara neden olup olmadigi ya da bunlarin stresle mi yoksa baska rahatsizliklarla mi ilgili oldugu bilinmemektedir.

√ Karacigeriniz sarimsi bir pigment olan bilirubini dogal olarak üretir. Bu, eski alyuvar hücrelerinin parçalanmasiyla açiga çikan normal bir atiktir. Bilirubin, kan dolasiminiz araciligi ile karacigerinize geçer. Normal beden isleyisinde, karaciger hücrelerindeki bir enzim, bilirubinin parçalanmasina ve kan dolasimindan atilmasina yardimci olur. Bilirubin, karacigerden bagirsaklara safra araciligi ile geçer. Daha sonra vücuttan diski ile atilir. Kanda az miktarda bilirubin kalir.

Öte yandan, Gilbert sendromunun bulundugu kisiler, bilirubinin parçalanmasina neden olan enzimi kontrol eden anormal bir geni kalitim yolu ile alirlar. Bu gen, anormalligi enzim düzeyinin daha düsük olmasina sebebiyet verir. Bunun sonucunda, bilirubinin, indirekt bilirubin adi verilen bir türü, kanda asiri miktarda birikebilir. Bazi uzmanlar, Gilbert sendromunun sadece bilirubin düzeyleri araligindaki normal bir degiskenlik oldugu kanisindadir.

√ Risk Faktörleri
Anormal genlerin kalitim yoluyla alinmasina ek olarak, Gilbert sendromuna yakalanma olasiligini artirdigi bilinen hiçbir risk faktörü bulunmamaktadir.

√ Eger cildinizde veya gözünüzün normal durumda beyaz olan bölümlerinde sarimsi bir renk oldugunu fark ederseniz, bunu saglik bakimi saglayiciniza vakit geçirmeden bildirin. Gilbert sendromu disinda çesitli rahatsizliklar sariliga yol açabilir ve tip testleri ile muayeneleri ciddi rahatsizliklari olasilik disi birakabilir.

√ Eger sizde sarilik varsa, saglik bakimi saglayiciniz sizde Gilbert sendromu veya baska bir rahatsizlik oldugundan süphelenebilir. Öte yandan, Gilbert sendromu çogu zaman sadece, hastalik, cerrahi ameliyat veya yasam sigortasi poliçesi satin almak gibi, saglikla ilgili baska nedenlere yönelik olarak kan testinden geçildigi zaman, tesadüfen ögrenilir. Gilbert sendromu dogustan mevcut olsa da, genellikle bilirubin üretiminin arttigi ergenlige veya sonraki dönemlere kadar teshis edilmez.

Doktorunuz, fiziksel bir muayene ve ek kan testleri gerçeklestirilmesini isteyebilir. Gilbert sendromu ile sarilik nöbeti yasamadiginiz takdirde, hiçbir fiziksel belirti veya semptom göstermezsiniz. Yaygin kan testleri asagidakileri içerir:
• Eksiksiz kan sayimi CBC
• Karaciger islev testleri KCFT

Gilbert sendromu teshisi genellikle kan testlerine dayali olarak konabilir. Gilbert sendromunda, hafifçe artan indirekt bilirubin düzeyi haricinde, sonuçlarin tümü genellikle normal olacaktir. Sizde Gilbert sendromu varsa, kaninizdaki bilirubin düzeyi dalgalanma gösterebilir. Normal düzey araligina göre her zaman daha yüksek olmaz. Eger ilk kan testinizde normal bilirubin düzeyi oldugu gösterilirse, doktorunuz testin birkaç kez tekrar edilmesini önerebilir.

Doktorunuz ender olarak, asagidakiler de dahil olmak üzere baska testleri isteyebilir:
• Karacigerin ultrasonun çekilmesi
• 24 saatlik bir dönem boyunca aç kalinarak bunun bilirubin düzeylerini artirip artirilmadigina bakilmasi
• Yaygin olarak kullanimda olmayan, Gilbert sendromuna neden olan anormal genin kontrol edilmesine yönelik genetik testler

Sizde sarilik veya yüksek bilirubin düzeyi oldugu zaman, sizde daha ciddi bir karaciger rahatsizliginin olmadigindan emin olunmasi önem tasir. Doktorunuz bu gibi rahatsizliklarin olup olmadigini kontrol etmek için baska testler de ister.
• Karaciger islev testleri
• Tam kan sayimi
• Ultrason
√ Komplikasyonlar
Gilbert sendromu sarilik devrelerine yol açabilir. Öte yandan, sarilik genellikle hafiftir ve kendi kendine iyilesir. Rahatsizligin kendisinin bilinen baska hiçbir komplikasyonu yoktur ve karacigere hasar vermez.
Bilirubini isleme koyan enzimin düzeyinin düsük olmasi, belirli ilaçlarda yan etkilerin artmasina sebebiyet verebilir. Ayni enzim vücudun belirli ilaçlari ortadan kaldirmasina yardimci olur. Özel olarak, kolon kanserinin tedavi edilmesinde kullanilan bir ilaç olan irinotesan (Camptosar), Gilbert sendromu bulunan kisilerde zehirleyici düzeylere ulasarak, agir ishale sebebiyet verebilir. Belirli ilaçlarda bu olasi etki söz konusu oldugundan, sizde Gilbert sendromu varsa, herhangi bir yeni ilaç almadan önce doktorunuz ile konusun.

√ Önleme
Gilbert sendromu kalitsal bir genetik bozukluktur. Bu bozuklugun gelisimi yasam tarzi ile ilgili aliskanliklarla veya ortamla baglantili degildir. Bu rahatsizligi teorik olarak engellemenin tek yolu ebeveynlerin buna neden olan anormal geni çocuklarina iletmelerinin engellenmesidir. Ancak genel nüfustaki kisilerin yarisindan fazlasinin bu anormal genin bir kopyasini tasimasi bunu çok yaygin kilmaktadir. Eger bu anormal genin bulundugu iki kisinin çocugu olursa, Gilbert sendromuna neden olan bu genetik kusuru çocuklarina geçirebilirler, ancak bu her zaman olmaz. Bu anormal genin iki kopyasinin bulundugu herkes Gilbert sendromuna yakalanmaz. Bu durum, ailenizin geçmisinde bu rahatsizlik olmasa da sizin buna yakalanabileceginiz anlamina gelmektedir. Buna karsit olarak, Gilbert sendromu olan herkeste bu anormal genin iki kopyasi vardir.

√ Yasaminizdaki belirli olaylar Gilbert sendromundaki, sariliga neden olan daha yüksek bilirubin düzeyi fasillarini tetikleyebilir. Bu durumlari yönetmek için elinizden geleni yapmak, bilirubinin kontrol altina alinmasina, belki de sarilik nöbetlerinin engellenmesine yardimci olabilir.

Bu adimlar asagidaki gibidir:
• Soguk alginliklari ve grip gibi bulasici hastaliklardan korunmak
• Duygusal stresi yönetmek
• Besleyici bir diyet uygulamak, aç kalmaktan ve ögünleri atlamaktan uzak durmak

√ Herhangi bir tibbi rahatsizlik teshisinin konmasi baslangiçta korkutucu olabilir. Ancak Gilbert sendromu iyi huylu bir rahatsizliktir. Gilbert sendromu bulunan kisilerin normal bir yasam süresi olur. Eger zaman zaman sariliga yakalanirsaniz, bunun zararli olmadigini, muhtemelen yasaminizdaki stres etkenleri ile baglantili oldugunu ve sadece kendi kendine geçebilecegini unutmayin.

Diğer 'Çocuk Sağlığı' Yazıları