Nöbetçi Eczaneler
22/09/2021

Böbrek Yapisi Böbregin Görevleri

img Karin arka duvarinda, bel bölgesinin iki yaninda her biri ortalama 10 cm boyunda, 150 gram agirliginda, kuru fasulye tanesi biçiminde iki adet böbrek vardir. Her böbregin üst tepesinde kana önemli hormonlar salgilayan birer \"böbreküstü bezi\" bulunur.

Böbrege baglanan atar damar, toplar damar, sinirler ve idrar kanali \"bilum\" adi verilen karin bölgesinden giris yaparlar. Böbrek ana dokusu yaklasik bir milyon \"nefron\" adi verilen mikroskobik kilcal damarlar yumagindan meydana gelmistir. Böbreklerin görevi söyle özetlenebilir.

• Kanin asit-baz dengesini sabit tutmak.
• Vücudun su ve elektrolit dengesini saglamak.
• Zararli maddeleri idrar yoluyla vücuttan disari atmak.

Bir insan böbreksiz ancak 2-3 hafta yasayabilir. Böbreklerin çalismasi, böbreküstü hipofiz, iç salgi bezlerinin salgiladigi hormonlar ve sinir sisteminden gelen sinirlerle idare edilir.

Böbrekler, kandaki zararli maddeleri vücut için fazla olan su ile birlikte idrar kanalina bosaltirlar. Idrar kanallari 20-25 cm uzunlugunda olup idrar torbasina açilirlar. Idrar torbasi dolunca, uyarici hormonlar tarafindan organizma haberdar edilir. Böylece idrar bosaltma ihtiyaci duyariz.

Böbrekler
Insanda herbir böbregin agirligi 120 160 gr. uzunlugu 10-12 cm. genisligi 6 cm, kalinligi 4 cm 'dir.
Böbrek dokusunun %80'i sudan, %4'ü yagdan, % 15'i protein ve % 1 'i inorganik tuzlardan olusur. Böbrekler toplam vücut agirllgllilil binde 51'ini meydana getirir.

Böbrekte, görevleii kam süzmek olan 2 milyar kadar böbrek cisimcigi vardir. böbrekteidrar'lli yogunlastigi tubulus adi verilen borucuklann toplam uzunlugu 100 km.dir. Böbreginiçindeki em ilim yüzeyi 20 m2 kadardir.

Her gün böbreklerden 1500 litre kan geçer. Geçen kandan 180 litre sivi süzülür. Birinci idrar adi verilen ilk süzülen sivinin büyük bölümü tekrar geri emilerek sonuçta 0.5 ila 4 litre arasmda idrar vücuttan atilir.
Böbrekte her gün kandan süzülen birinci idrarin içindeki 1 kg. sofra tuzu, 500 gr. sodyum bikarbonat, 170 lt. su, 11 gr. protein, 170 gr. seker ve bir çok metabolik madde geri emilir. Buna karsilik hergün 27 gr. üre, 1.7 gr. keratinin, 5gr. sodyum ve diger metabolik ürünler idrarla atilir. Böbrekler görevlerini yerine getirmek için günde 30 lt. oksiien harcarlar.

Böbrekler çalisirken dakikada 100 kalori isi enerjisi açiga çikar. Kalple bir dakikada atilan kanin % 20'si böbreklere girer. Böylece 100 gr. böbrek dokusuna dakikada 150 cm3 kan gelir. Kam böbrekler tasiyan atar damarin çapi ise 13 mm. dir. Idar kesesi esnek bir organdir. Idrar kesesinde 1/4 lt. idrar toplandiginda kesenin çapi 8 cm. olur. Kesede 1/2 lt.idrar bulundugunda ise çap sadece 2 cm. artarak 10 cm.ye çikar. Idrar kesesi 1/2 lt. idrarla doldugunda meydana gelen basinç, kesenin iç yüzeyinde cm2'de 12 gr. dir.

Böbreklerimiz vücut sivilarinin yapilarlm kontrol ederler,istenmeyen Kimyevi maddeleri sidik denilen eriyik ile disan atarlar. Bu eriyigin hazirlanabilmesi için su içmemiz gerekir. Içecegimiz suyun miktarini ise beynimizin hipotalamus denilen bölümünde bulunan özel bir su içme merkezi tesbit eder. Vücudumuzdaki sivilarin miktari, toplam agirligimizin % 1'i kadar azaldiginda, hipotalamustaki merkez susuzluk hissi duymamizi saglar ve biz su içeriz. Susuzluk hissini bizde uyandiran ise; tükürük bezleridir. Bu bezlerin yeterince salgilama yapmamasi sonucunda ise, agzimiz kurur ve susadigimizi anlariz.

Su kaybi, vücut agirliginin % 10'una ulastigi zaman hücreler üzerlerine düsen görevleri gerektigi gibi yapamazlar ve bu durumun ardindan ölüm gelir. Bu olay birkaç günlük susuzluk neticesi bile olabilir. Oysa, vücudumuzdaki yag ve protein yedeklerimizden faydalanarak açliga çok daha uzun süre dayanabiliriz. Beyindeki su içme merkezi, böbrekleri de etkileyerek onlara su tutma direktifi gönderir. Bu sekilde hazirlanan sidik çok daha yogundur ve hacim olarak da azdir.

Böbreklerimizin, vücudumuzun su miktarini kontrol konusunda sasmaz bir hassasiyeti vardir. Eger 1 lt.
suyu çabucak içersek, üretilen sidik miktari da hemen hemen 1 lt. artacaktir. Böbreklerimiz. vücutta ne kadar su bulundugunu bilir ve sidik miktarini azaltarak veya çogaltarak su seviyesini gerektigi ölçüde tutmayi basarir.