Her 80 dogumun birinde ikiz dogum olur. Yani; ikiz gebelik, çok ender rastlanan
bir durum degildir. Bununla birlikte, özel denetim isteyen, bir ölçüde riskli
bir gebeliktir. Ikiz gebelik tanisinin dayanaklari sunlardir: Birincisi üç aylik
dönemin rahatsizliklarinin çoklugu ki bu, koriyonik gonadotropin düzeyinin
yüksekligine baglidir ; rahmin asiri gelismesi; ikinci üçaylik dönemin ikinci
yarisindan baslayarak çift kalp vurusunun duyulmasi. Kesin tani için daha
ayrintili bilgi veren aygitlara basvurulmalidir. Bunlar arasinda en yaygin
olani, ultrasonografidir. Gebeligin hangi döneminde olunursa olunsun, film
çekilmesi uygun görülmemektedir.
Ultrasonografi ile ikizlik tanisi,
gebeligin ilk haftalarinda (5-6. haftalar) baslayarak kesinlikle konulabilir.
Bununla birlikte, 12. haftada incelemeyi yinelemek önerilir. Çünkü, bazen ilk
haftalarda, öndülütlerden (embriyo) biri gelismesini durdurur. Kesin bir sey
söyleyebilmek için, 12. haftayi beklemek en iyisidir.
Ultrasonografiden,
gebelik süresince ikizlerin gelismesini izlemek ve ikizlerin dölyatagindaki
yerlesmelerini saptamak için de yararlanilir.
√ Ikiz Gebelikler :
Gebelik, dölyatagi borularinda bir yumurta hücresiyle bir sperm hücresinin
karsilasmasi ve birlikte bir zigot olusturmalariyla baslar. Küçük bir hücre olan
zigot, öndülütün daha sonra da dölütün gelismesini saglar. Zigotlarin ancak %
20'si dölyatagi borularini asabilir ve dölyatagina yerlesir. Ikiz gebelikte ise
ya yumurtlama sirasinda yumurtaliktan iki yumurta hücresi çikar ve bunlar ayri
ayri döllenir. ( bizigot döllenme ). Ikizlerin % 75'i böyledir ( çift yumurta
ikizleri ); ya da ikizlerin %25'inde oldugu gibi tek yumurtanin, döllendikten
sonra iki dölüt olusturmasi söz konusudur. Bu ikizler birbirlerine çok benzerler
ve genetik olarak aynidirlar ( tek yumurta ikizleri ).
Bazi ilaçlar,
örnegin, dogum kontrol haplari, çogul (çok dölütlü), gebeliklerin görülme
sikligini artirmaktadir. Çogul gebelikler konusunda ender rastlanan bir baska
olay da, süperfekondasyon'dur ( üst üste dölleme ). Bu, bir kadinin iki ayri
cinsel iliskiyle ardarda döllenmesidir. Çift yumurta ikizlerinde, çogunlukla her
bir ikiz ötekinden ayri olarak kendi plasentasina, kendi zarina ve kendi amniyon
sivisina sahip olacaktir.
Tek yumurta ikizlerinde ise genellikle tek bir
plasenta ve tek bir amniyon kesesi vardir. Bütün bunlar ikinci üç aylik dönemde
ultrasonografi ile kolaylikla taninir. Isin zor yani, dölütlerin gelisme
düzeylerinin saptanmasidir. Ikizlerden biri, gelen kanin büyük bölümünü alarak
üstünlük saglar ve daha çok gelisir. Bu durumda daha zayif olan ikizin ölümüne
bile neden olabilir.
√ Ikiz Gebelikte Bakim : Bazi hastaliklar, tek
dölütlü gebeliklere göre ikiz gebelik sirasinda çok daha sik görülür. Bunlar,
dölyatagi hacminin asiri büyümesinden kaynaklanan varis, basur, barsak
rahatsizliklari, adale rahatsizliklari gibi rahatsizliklar gibi ve annede
kansizlik, erken dogumlar, gebelik zehirlenmeleri, amniyon sivisinin asiri
artmasidir. Bunlardan en sik görüleni ve en tehlikeli olani, erken dogumlardir.
Bu yüzden 24. haftadan baslayarak istirahat önerilir.
Ayrica, son
haftalarda cinsel iliskiler de kesilmelidir. Bütün önlemlere karsin dölyataginin
boynu erkenden açilmaya baslamissa, gebeligin sonuna kadar kesin yatak
istirahatine basvurulmalidir. Bazi durumlarda hastaneye yatmak gerekebilir.
Diyete de özen gösterilmelidir. Vitaminleri ve mineralleri yeterli düzeyde
alabilmek için, sebze ve meyve yenmeli, kalsiyum düzeyini yükseltmek için günde
bir litre süt içilmeli, kansizligi önlemek için de demir içeren maydanoz,
ispanak, lahana gibi sebzeler tercih edilmelidir.
√ Ikizlerin Anne
Karnindaki Durumu : Çogul gebelik, dölütler açisindan da birçok tehlike tasir.
Dölütlerin yasam sanslari ötekilerine göre oldukça azdir. Yapilan bir
arastirmaya göre dölüt sayisi arttikça (ikiz, üçüz, dördüz) erken dogum
olasiligi yükselmektedir. Bilindigi gibi erken dogum, bebegin yasama olasiligini
düsürür. Saptanan bir baska bulgu da, çogul gebeliklerde dogum tartilarinin
düsmesidir.
Normalde 3,5 kilogram dolayinda olmasi gereken dogum tartisi,
ikizlerde 2,5 kilogramin altina inmektedir. Dogum tartisindaki bu düsüklük de
yasama olasiligini düsüren bir baska etkendir. Çogul gebeliklerde dölütlerin
karsilastiklari bir tehlikede dölütlerden birinin dölyatagi içinde ölümüdür.
Birçok etkenin neden olabilecegi bu durum, canli kalan dölütün yasam sansini
artirir. Çünkü canli kalan dölüt ötekinin gereksinimlerine ayrilan \"pay' 'dan da
yararlanacaktir.
Hatta, yapilan arastirmalara göre bazi durumlarda
dölütlerden birinin ölümüne, digeri neden olmaktadir. Ikizlerle ilgili bir baska
olumsuz durum da, ikiz dölütlerde, dogumsal bozukolusum görülme sikliginin
oldukça yüksek olmasidir.
√ Ikizlerin Dogumu : Ikiz gebelikte dogum,
dölütlerin dölyatagi içindeki duruslarina baglidir. Bu duruslarin en sik
görülenleri her iki dölütün de basasagi olmalari, her iki dölütün de baslarinin
yukarida olmasi ya da birinin basinin asagida, ötekisinin yukarida olmasidir.
Ikiz gebelikte dogum, hekim denetiminde yapilmalidir.
Çünkü :
1) Dogum
erken olacagindan ve dölütlerin dogum tartilari düsük olacagindan yenidogan
döneminde yogun bakima gereksinmeleri olabilir.
2) Dölütlerin dölyatagi
içindeki duruslari bazi girisimler (forseps, vakum ya da sezaryen)
gerektirebilir. Bu olasilik tek dölütlü dogumlara göre çok yüksektir.
3)
Ikiz gebelik anne organizmasini da çok zorlar. Dogumdan sonra annenin yakindan
izlenmesi gerekebilir, ikiz gebeliklerde dogum sonrasi dölyatagi kanamalari sik
görülür.
√ Ikiz Gebeligin Gelisimi : Ikiz gebelik kadin bedenine oldukça
büyük bir yüktür. Solunum, dolasim, sindirim sistemleri tek dölütlü gebelige
göre çok daha büyük bir gereksinimi karsilamak zorundadir. Bu nedenle ikiz
gebeliklerin çok yakindan izlenmesi gerekir. Bu sistemlerdeki en ufak bir
düzensizlik önüne geçilmez rahatsizliklara yol açabilir. Ikiz gebelikte
dölyataginin hacmi ve agirligi çok artmistir. Bu, kadinin yürüyüsünü bozar.
Dengesi çok bozulan kadin, her an düsme tehlikesi ile karsi karsiyadir. Bu asiri
yük, omurgada zorlanmaya ve agrilara neden olabilir.
√ Tarihte Ikizler :
Yüzyillar boyunca kusaktan kusaga geçen bir inanisa göre ikiz dogum, bazi gizli
ve dogaüstü güçlerin etkisiyle olmaktadir. Bu nedente Kizilderili kabilelerinde,
Yeni Gine'de ve öteki bazi ilkel topluluklarda, genellikle ikizlerden biri
öldürülürdü. Bazilarinda ise tersine ikiz anneleri dogurganliklarindan dolayi
onurlandirilirdi (ikizleri kopya eden muskalar, hatta ikiz tanriçalar bile
bulunmustur). Tarihe geçen ilk ikizler, Ishak Peygamber'in ogullari olan Yakup
ve Ays'dir.
Diger ünlü ikiz çift, Roma 'yi kuran Romus ve Romulus 'tur.
Ikiz, ilk, Ortaçagda kraliyet ailelerinin basina dert olmus, ikizlerden
hangisinin tahta geçecegi her seferinde sorun yaratmistir. Çok bebekli
gebelikler, her zaman saskinlik ve korku yaratmistir. Bu tür gebeliklere iliskin
bir çok tarihi resim vardir. Bunlardan çogunda ikizlik ya da daha çok bebekli
gebelik olgusu bir hayli abartilmistir. Eski çaglarda bebek sayisinin çok fazla
oldugu dogumlar görülmüstür. Ancak bunlarin çogunun o dönemdeki tip bilgisinin
yetersizligi yüzünden \"yanlislikla dogum\" olarak tanimlanan durumlar oldugu
sanilmaktadir.
Örnegin 1276'da Kontes Henneberg 'in bir batinda 365 çocuk
dünyaya getirmis oldugu kaydedilmistir ki burada söz konusu olan, herhalde bir
\"mol hidatiform\" (kesecikler kürnesi) dur. Ikizler arasinda en ilginç olanlari,
kuskusuz, Siyamli ikizlerdir. Bu olay döllenmis yumurtanin tam bölünmesiyle
gerçeklesir. Bu yapisik ikizlerin çogunun yasama olanagi yoktur.
Ancak
günümüzde bazilari, cerrahinin gelismesiyle ayrilabilmis ve yasamlarini kendi
baslarina sürdürebilme olanagini bulmuslardir. Ne yazik ki, eski dönemlerde, bu
mutsuz çocuklarin bazilarinin, sirklerde ve bahçelerde seyircilerin meraklarini
gidermek için bir teshir araci olarak kullanildiklarina da sik sik
rastlanir.
√ Ikizlerin Ruhsal Durumu : Halk arasinda yaygin olan bir
inanca göre tek yumurta ikizleri ruhsal olarak birbirlerine çok baglidir: \"Biri
üzüldügünde digeri de üzülür; yani aralarinda ruhsal bir iletisim vardir\" denir.
Yapilan bilimsel arastirmalar ikizler arasinda böyle dogaüstü ve açiklanamaz bir
bagin olmadigini ortaya çikarmistir. Ancak ikizlerin birbirine benzer kisilik
yapilari tasidiklari da bir gerçektir.
√ Bunda rol oynayan
etkenler: Bilindigi gibi kisilik yapisi bir açidan kalitsal yapiya
dayanmaktadir. Bazi ruhsal hastaliklarin belirli ailelerde daha sik görülmesinin
nedeni budur. Tek yumurta ikizlerinin kalitsal yapilari birbirinin ayni olduguna
göre bazi kisilik özelliklerinin özdes olmasi da dogaldir. Kisilik yapisini
etkileyen bir unsur da yasanilan çevredir. Psikanalitik veriler, ilk çocukluk
çaginda yakin çevre iliskisinin bireyin kisiliginin temellerini olusturdugunu
ortaya koymustur. Ikizlerin yasadiklari ortam ve yakin çevre iliskileri ayni
olduguna göre kisilik yapilarinin bazi benzerlikler tasimasi bu açidan da
olagandir.
Dölyataginin asiri büyümesi, bu gebelerin çesitli
rahatsizliklarla karsilasmalarina neden olur. Akcigerin yeterince
genisleyememesine bagli solunum yetersizligi bu gebelerde çok daha erken ortaya
çikar. Sindirim sisteminin baski altinda kalmasi bu sistemin çalismasini yine
oldukça erken bir dönemde bozar. Ikiz gebeliklerde gebelik zehirlenmesi de diger
gebeliklere göre daha sik görülür. Dokularda sivi toplanmasi, yüksek tansiyon,
idrarda protein bulunmasi ile kendini gösteren bu hastalik, annenin yasamini
tehlikeye sokar.
