Burun Tikanikligi - Septum Deviasyonu : Burun boslugu, septum adi
verilen burun orta kisminda bulunan ve dikey yönde uzanan yapi ile ikiye
bölünür. Septum ön kismi kikirdak, arka kismi kemik yapida olup, üzeri mukoza
ile kaplidir. Gerek gelisim sirasinda septumun asiri büyümesi ve çervesine
sigamayip S veya C seklinde kivrilmasi, ya da buruna gelen darbeler sonucunda
olusan kiriklara bagli olarak septum normal yapisini kaybedebilir. Septumun
kivrilmasi ya da kalinlasmasi, burun içindeki hava yolunu daraltir veya tamamen
tikar. Burundan nefes alinmamasi durumunda hasta agizdan nefes almaya baslar ki
bu duruma dayanilmasi çok zordur. Özellikle beslenme sirasinda hasta nefes
alamadigi için zorlanir, uyurken horlama olabilir, yine agiz solunumu nedeniyle
üst solunum yolu enfeksiyonlari ortaya çikabilir.
Burun mukoza yapisi ve konkalar, burun içine giren havanin hem nemlenmesini, hem
isinmasini hem de zararli tozlar veya parçaciklarin filtre edilmesini saglar.
Burnun tikali olmasi durumunda bu islevler ortadan kalkacak agizdan alinan hava
direkt olarak akcigerlere girecektir.
Septumun
egrilmesi bazen sadece hava yolunu daraltmakla kalmaz, burun seklinde distan
farkedilecek sekil bozukluklarina, egrilmelere sebep olabilir. Acil durumlar
disinda septum veya burun kemiklerine uygulanacak cerrahi girisimler için
hastanin 18 yasina gelmesi beklenir.
Genellikle septum
cerrahisi uygulanacak hastalar eger burunda sekil bozuklugu varsa, ayni
ameliyatta estetik girisimin de yapilmasini isterler. Hem septum cerrahisi hem
de burun estetigi ayni ameliyatta yapilabilmekte, özellikle egri burunlarda bu
uygulama daha avantajli olabilmektedir. Ancak her iki ameliyatin ayni bölgede ve
içiçe olmasi nedeniyle bazi çok önemli noktalara dikkat edilmesi gerekmektedir.
Bunlardan en önemlisi, septumdan kikirdak ve kemik çikarilirken, üstte ve önde
ortalama 1 cm. eninde bir köprü birakilmasi gereklidir. Buna dikkat edilmemesi
halinde burun sirtinda çökmeler ya da burun ucunda sekil bozukluklari ortaya
çikabilir.
Ayrica yapilan hatalardan digeri de bu
kisimlar birakildigi halde ameliyat sirasinda yirtilabilmesi ya da
kirilabilmesidir. Yine septum cerrahisinde önemli bir konu, septum mukozasinin
korunmasidir. Dikkatsiz veya özensiz yapilan ameliyatlarda, mukoza
parçalanabilmekte yada yirtilmalar ve doku kayiplari sonucunda \"septum
perforasyonu\" denilen burun orta kisminda deliklerin olusmasidir. Bunlarin
onarilmasi için ayrica ameliyat gerekecektir.
Septum
cerrrahisinde amaç, eger kalinlasan ya da kivrilan kisimlar varsa, öncelikle bir
takim çiziklerle (skorlama) kikirdak seklinin düz hale getirilmesi,
getirilemiyorsa, bu kisimlarin zarlarinin (perikondrium) korunarak
çikarilmasidir. Bazi durumlarda, çikarilan kikirdak çesitli metodlarla örnegin
birtakim dikislerle düzlestirilerek tekrar yerine
konabilir.
Burun tikanikligina neden
olabilen diger bir sebep ise, burun boslugunun yan duvarlarinda bulunan \"konka\"
adi verilen mukoza kivrimlarinin kalinlasmasi ve hava yolunu tikamasidir.
Özellikle tekrar eden enfeksiyonlar, sinüzit (yanaktaki kemik içindeki hava
bosluklarinin iltihabi) gibi durumlar konkalarda büyümeye sebep olabilir.
Konkalarin büyümesi ayrica sinüzit nedeni de olabilir. Bu durumda konkalarin
büyüyen kisminin ya koterize edilerek yakilmasi, ya da kismen kesilerek
çikarilmasi gerekir. Ancak gereginden fazla konka çikarilmasi da yine zararli
olup, burunda kuruluklara ve enfeksiyona neden olabilir. Çikarilacak kismin
miktarinin çok hassas ayarlanmasi
gerekir.
Diger önemli
konu hava yolundaki tikaniklik açilirken, önden arkaya tamaminin degerlendirmeye
alinmasidir. Ön tarafa çok iyi bir girisim yapilip arka tarafta eksik kalacak
bir septum girisimi hiç bir ise yaramayacaktir. Bu nedenle ameliyat sirasinda
havayolunun tamaminin açilip açilmadigi iyice kontrol edilmelidir. Septum
girisimlerinde ameliyat sonunda septuma hafif bir basinç uygulayarak kanamalarin
önlenmesi ve dokular sertlesene kadar belli bir sekilde kalmasi amaciyla burun
bosluklarina özel tamponlar uygulanir.
Hastalarin önemli bir korkusu da bu tamponlarin çikarilmasi sirasinda
olusabilecek agri ve acidir. Günümüzde artik eskiden kulllanilan uzun tamponlar
yerine çok daha kisa olan ve içinde kanama durdurucu özelligi olan maddeler
bulunan özel tamponlar kullaniyoruz. Bu tamponlar çikarilirken de hasta
neredeyse hiçbirsey hissetmemektedir. Tamponlar ortalama 2-4 gün burun
içinde tutulmaktadir. Daha uzun süre tampon burun içinde birakilacak olursa
çesitli enfeksiyonlar olusabilir. Çok zorunlu ise tampon çikarilip yenisi
konabilir. Konulacak tampon hiçbir zaman asri büyük olmamali septum dokusunu çok
sikistirmamalidir. Aksi halde septum mukoza dokusunun kanlanmasi bozularak
enfeksiyonlar, nekrozlar ve sonuçta septum delinmeleri olusabilir.
