Ürtiker (kurdasen), ciltte meydana gelen genellikle kasintili, yuvarlak veya oval sisliklerdir. Bazen kirmizi olmakla birlikte, herzaman böyle olmak zorunda degildirler. Ürtiker plaklari, derideki allerji ile ilgili hücreler (mast hücreleri) histamin adi verilen ve kilcal damarlardan sivi sizmasina neden olan maddeleri salgilarlar. Damarlardan sizan bu sivilar deride birikirler ve belirtilen sisliklere neden olurlar.
Çogu insan bu sislikleri gördügünde alerjik bir reaksiyondan süphelenirler. Ancak ürtiker plaklari bazen sicak, soguk, günes isigi, egzersiz, stres, cildin bir bölgesine uzun süreli basinç uygulanmasi, ates veya çok sicak banyoya bagli cildin sicakliginda ani artis veya cildi tahris eden kimyasal bir madde (kozmetik bir madde veya sabun gibi) gibi fiziksel kaynakli etkenler de ürtiker gelisimne neden olabilir.
Ürtiker plaklari tüm vücudu ilgilendiren allerjik bir reaksiyonun da belirtileri olabilir:
• Solunumla alinan alerjenler: polenler, hayvan tüyleri, küfler
• böcek isiriklari (özellikle ari), bazi ilaç enjeksiyonlari
• yiyecekler : findik-ceviz gibi yiyecekler, balik ve deniz ürünleri, süt ürünleri, gida katki maddeleri, penisilin veya aspirin gibi ilaçlar.
Insanlarin yaklasik %20 sinde yasamlari boynca en az bir kez ürtiker gelismektedir. En sik ürtiker gözlenen yaslar 20-30 yaslar arasidir. Nadiren, tüm vücudu etkileyen ve yasami tehdit eden boyuttaki anaflaktik sok adi verilen alerjik durumlarda da ürtiker ortaya çikar. Bazi durumlarda, ürtiker plaklari 6 hafta veya daha fazla süre kalabilir ve kronik (idiyopatik) ürtiker adi verilir. Siklikla, kronik ürtikerin nedeni bulunamaz, ve bir süre sonra kendiliginden geçer.
Belirtiler
Ürtiker plaklari, beyazimsi veya et renginde kabarikliklar olarak gözlenirler; bazen kimizi bir bölge ile çevrilirler (eritem). Tipik olarak yuvarlak veya ovaldirler, siklikla kasinirlar. Büyüklükleri degiskendir ve bazen çok büyük alanlar olusturabilirler.
Her hangi bir cilt bölgesinde ortaya çikabilirler, acnak siklikla kol ve bacaklarda görülür. Çogu ürtiker plaklari kisa sürede ortadan kaybolur, ancak hasta ayni duruma maruz kaliyorsa 24-72 saatlik zamanlarda yeni alanlar ortaya çikmaya devam edebilir.
Eger ürtiker tüm vücudu ilgilendiren alerjik bir reaksiyonun ilk belirtileri olarak gelismis ise gelisebilecek diger bulgular sunlardir: dilde, dudaklarda ve yüzde sisme, solunum güçlügü, suur bulanikligi, gögüste daralma / sikisma hissi. Bu belirtilerin arastirilmasi ve gelistiginde acilen saglik birimine müracaat etmek önemlidir çünkü bunlar anaflaktik sok habercisi olabilir.
Tani
Muayeneye ve gerekirse alerjik deri testlerine göre tani konur. Asiri yaygin olmayan ürtiker plaklari genelde 8-12 saatte ortadan kaybolurlar. Ancak etken ortadan kalkmadigi sürece tekrarlayabilir.
Korunma
Sizde ürtikere neden olan durumlari saptayabildi iseniz, bunlardan uzak durarak ürtikerden korunabilirsiniz.
Tedavi
Losyon veya krem türü bir antihistaminik ilaç ve ilave olarak antihistaminik tablet veya enjeksiyon gerekli olabilir. Eger genel bir alerjiden süphelenilmiyorsa kasintiyi geçirmek yeterli olabilir. Gerekli görülürse daha ileri tedaviler uygulanabilir.
