Özkiyim (intihar) \"Insanin kendi kendisini cezalandirma veya kendisini kasitli
olarak dünyadan ayirmak için girisilen eylem\" olarak tanimlanmakta ve \"diger bir
deyimle insanin yasamina son vermek amaci ile yaptigi ve basari ile
sonuçlandirdigi patolojik bir davranis\" olarak yorumlanmaktadir.
Buradaki tanimla günümüz gerçegine göre dogru (kuskusuz bunlar ileride
degisecektir) yorumlara varabilmek için verilmistir. Bugün için kabul edilenlere
göre bu tanimlarda söyle degisiklik yapacagiz:
° 1. Intihar insanin
kendisini cezalandirmasi degil, çaresizligin bir disa vurumudur.
° 2.
Intihar ne kadar planlanmis olsa bile kasitli (çaresizligin bir anlatimi oldugu
için) degildir.
° 3. Intihardaki amaç yasamdan uzaklasmak degil, kendine aci
veren gerçekliginden uzaklasmak, kendi gerçekligini degistirme konusundaki bir
çaresizligin anlatimidir.
° 4. Özkiyim (intihar) patolojik bir davranis
degildir, insanin dogasinda varolan bir tepki (bir fenomen-görüngü)dir.
Genel olarak \"intihar\" deyimiyle; gerçek ölümle sonuçlanan bir \"intihar\",
ölümle sonuçlanmayan bir girisim, çevreyi intiharla tehdit, intihar düsüncesi
ile ya da böyle bir düsünce olmadan ortaya konan depresif davranislar sergileme
ve kendi kendine zarar verme gibi çesitli davranis biçimlerinin akla geldigi
belirtilmektedir. Diger yandan bu karmasikligi (ancak böyle bir tanim gerçekten
karmasiktir) önlemek için bugün için bu gibi durumlari söyle tanimlamak daha
uygun gibi görünmektedir.
1. Özkiyim (=intihar) ölümle gerçeklesen kendini öldürme girisimidir.
2.
Özkiyim girisimi (=intihar girisimi) kisi bulundugunda henüz ölümün olusmadigi
kendini öldürme girisimidir.
3. Özkiyim (intihar)in gerçeklesebilecegi
davranis (intihar düsüncesi ile ya da böyle bir düsünce olmadan ortaya konan
depresif davranislari sergileme).
4. Ani gelisen (genelde bir intihar
düsüncesi olmadigi halde) o andaki bir intihar duygusuyla ölümle
sonuçlanabilecek durumlar (kendi kendine zarar verme gibi çesitli davranis
biçimleri).
√ Bu kisa girisle ilgili bir özet yapilacak olursa:
1. Özkiyim (intihar)
bir fenomendir (=görüngü) ve her insanda görülebilir, yani bir patoloji
degildir.
2. Ister herhangi bir hastalikla ilgili olsun isterse olmasin
belirli bir süreci kapsayan bir düsünme boyutunu içerebilir.
3.Düsünme
boyutunu hiç içermeden ani bir duygusal yasanti olarak da ortaya çikabilir.
4.Düsünmeyi etkileyen (depresif bozukluk gibi) bir hastaligin gidisi
nedeniyle kisinin elinde olmadan olusabilir.
5.Düsünme boyutunu içerse de,
ani bir duygusal yasanti olarak da ortaya çiksa \"mutlak olarak\" çaresizlik
duygusunu uyandiran bir dizi duygusal yasantiyi içerir.
√ Özkiyim (intihar)in Bulunulan Yerde Degerlendirilmesi
Intiharin
bulunulan yerde degerlendirilmesi psikiyatride öncelikle sorulan su sorunun
sorulmasini gerektirir: Karsilasilan durum gerçekten bir intihar mi? Baska bir
deyisle \"sakin organik bir sürece bagli olmasin?\"
Bunun anlamini söyle açiklayabiliriz. Çogu kez karsilasilacak durum, kisinin
bilincinin kendisini ifade edemeyecek kadar bulanik olmasidir. Bu gibi durumda
çagri yapan kisilerden alinacak bilgiler büyük önem tasisa da ve hatta bir
intihar girisimini destekler görünse de, bilinç bulanikligina yol açabilecek
diger durumlar her zaman akilda tutulmali
√ Yukaridaki anlatimlardan su anlamlarin çiktigini görüyoruz:
1.
Karsilasilan kisi çogu kez yari bilinçli ya da bilinçsiz durumda olacaktir.
2. Bu durumdaki kisinin derhal gerekli birincil yasamsal destek
girisimlerini gerçeklestirmek üzere ambulansa tasinmasi ve en kisa sürede acil
servise tasinmasi gerekmektedir. Kisinin bu duruma bir intihar girisimi
nedeniyle mi yoksa baska bir nedenle mi girdiginin (bu destek saglanmadan)
arastirilmasi onanmaz bir durumdur.
3. Ambulans ekibindeki bir kisi, bu
islemler yapilirken, çagriyi yapan kisilerden durumu aydinlatacak bilgileri es
zamanli olarak alma ve hizla rapor etme durumundadir.
4. Eger bu bir intihar
girisimiyse bunun adli bir yönü de bulundugu için bu rapor standart biçimde
hazirlanmali ve kisi acil servise ulastiginda, orada tutulacak dosyaya
eklenmelidir (bu metinde böyle bir standart rapor taslagi sunulmustur).
5.
Intihar için kullanilan ilacin saptanip gerekirse \"toksikoloji\" servisine aninda
basvurulup alinan bilgilerin rapora eklenmesi.
√ Intihar Için Risk Etkenleri
1. Erkek Cinsiyeti
2. Yalniz yasama,
yeni ayrilmis ya da bosanmis olma
3. Ileri yas
4. Son 6 aydir kisinin
sagliginda giderek bozulma
5. Is kaybi
6. Depresyon, sizofreni ya da
organik beyin rahatsizliginin varligi
7. Önceden Özkiyim (intihar) girisimi
öyküsünün varligi
√ Edinilmesi Gereken Önemli Bilgiler
1. Kisinin ne zamandan bu yana bu
durumda görüldügü,
2. Bir tibbi rahatsizliginin bulunup bulunmadigi ve bu
rahatsizligin süregenlik ya da ciddiyet derecesi,
3. Psikiyatrik bir sagitim
altinda bulunup bulunmadigi ya da son zamanlarda davranislarinda bir degisiklik
gözlenip gözlenmedigi,
4. Bir kriz yasantisini dogurabilecek yasamsal bir
olayin gerçeklesip gerçeklesmedigi,
5. (Ilaç alarak) intihar düsünülüyorsa
kisinin kullandigi ilaçlarin ve olasi intihar gerçeklestirdigi ilacin
saptanmasi.
