Karma Asi (Difteri - Bogmaca - Tetanoz) (DBT - DPT):
Difteri, bogmaca
(pertusis) ve tetanoz asilarindan olusan bir karma asidir. Rutin asi
takvimindeki sirasina uygun olarak yapilir. Bu bölümde her biri ayri ayri ele
alinacaktir.
Difteri, bir kaç günlük kukuçka devresi sonrasinda belirti
veren, ani seyirli, Korinebakteriyum adli mikrop tarafindan meydana getirilen
bulasici bir hastaliktir. Milattan iki yüzyil kadar önceki kayitlarda difteriye
ait bilgiler yer almaktadir. Tipik olarak bogazda solunum yollarini
tikayabilecek boyutlarda gri beyaz renkli, plakalar halinde bir zar tabakasinin
olusumu söz konusudur. Öksürük, nefes darligi ve ates eslik eden belirtilerdir.
Difteri asisi 1923 yilinda Ramon tarafindan gelistirilmistir. Çocuklari
asilama programlari 1926 yilindan beri uygulanmakta oldugu halde difteri,
1950'li yillarin basina kadar ölüm nedeni olarak önemini korumustur. II. Dünya
savasindan sonra yogun asi uygulamalari sayesinde bu hastalik artik geçmiste
oldugu gibi sik görülmemektedir.
Süt çocuklarina karma asi içinde bir iki ay arayla üç kez uygulanir. Son
enjeksiyondan 1 yil ve 5 yil sonra tekrar dozlari yapilir. Alti yasindan sonra
karma asidaki difteri miktari azaltilarak eriskin dozu (dT) uygulanir. 10 yilda
bir tekrarlanir.
Bogmaca, halen çok bulasici, üç dört yilda bir salginlar yapan, ölümcül
olabilen bir çocukluk çagi hastaligidir. Solunum yoluyla bulasir ve süt
çocuklarinda agir seyreder. Anneden bebegine dogumdan önce koruyucu antikorlarin
geçmemesi bu hastalik için özel bir sorun olusturur. Bu durumda erken asilama
bogmaca için büyük önem arzeder.
Hastalik, \"Bordatella pertusis\" adi verilen mikrop tarafindan meydana
getirilir. Kuluçka devresi 10-14 gün kadardir. Baslangici belli belirsiz
kiriklik ve hafif öksürük seklindedir. Bir iki hafta içinde gelisen, kriz
halindeki öksürük nöbetleri çok tipiktir. Gün içinde 30 kez ve herbirinde 10-15
öksürük gözlenebilir. Antibiyotik tedavilerine ragmen sikayetler haftalarca
sürebilir. Küçük çocuklarda ölüme yol açabilecegi için özellikle dikkatli
olunmasi gerekmektedir.
Bogmaca asisi, karma asi içinde takvime uygun zamanlarda uygulanir. Dört
yasindan sonra asiya bagli yan etkiler daha fazla görüldügü için karma asidan
çikarilir. Asinin asellüler formu uygulandiginda sinir sistemiyle ilgili
istenmeyen etkiler daha az görülmektedir. Asellüler bogmaca asisina ve hangi
durumlarda bogmaca asisinin takvim disinda birakilmasi gerektigine güncel asilar
basligi altinda ayrintili olarak deginilecektir.
Tetanoz, tüm dünyada görülebilmekle birlikte, sikligi basarili asi
uygulamalarinin gerçeklestirilebilmesi ölçüsünde faklilik gösterir. Az gelismis
ülkelerde en sik ölüme yol açan 10 hastaliktan birisidir. Her yil dünyada 1
milyon kisinin tetanozdan öldügü tahmin edilmektedir.
Kirli yaralardan vücuda giren Klostiridyum tetani adli mikrobun neden oldugu
hastaligin kuluçka devresi 3 ile 30 gün arasinda degisebilmektedir. Yüz
adalelerinde kasilmalar ilk belirtidir. Zamanla tüm vücutta kasilmalar meydana
gelmektedir. Evde dogum, yenidogan tetanozu için oldukça önemli bir risk
faktörüdür. Sagliksiz kosullarda dogum yapan anne ve bebegi tetanoza
yakalanabilir. Anneler bu hastaliga karsi asilanmamislarsa dogan her 100
bebekten birinin ölümü kaçinilmazdir. 1993 yilinda ülkemizde, hamile kadinlarin
ancak %21'i tetanoza karsi asilanabilmistir.
Gebeligin ilk aylarindan itibaren birer ay arayla asi olarak hem kendinizi,
hem de bebeginizi tetanoza karsi koruyabilirsiniz. Ilk gebeliginde iki doz asi
yaptiran annenin ikinci gebeliginde bir doz asi yaptirmasi yeterlidir. Bebek ise
ilk yilinda üç kez karma asi ile asilanmali , bir yil ve bes yil sonra asi
tekrarlanmalidir.
