Astim nedir? Astim, hava yollarinin çesitli uyaranlara artmis yanitinin söz
konusu oldugu, tekrarlayici, kendiliginden veya tedavi ile tamamen veya kismen
geri dönüsümlü öksürük, hirilti, nefes darligi gibi belirtilerinin yer aldigi
bir hastaliktir.
Neden olur? Çocukluk çaginda % 90 oraninda allerjik
kökenli oldugu bilinmektedir. Yil boyu maruz kalinan ev içi allerjenlerin
bronslarda yarattigi allerjik iltihabi durum, soguk hava, egzersiz, viral
solunum yolu enfeksiyonlari, kimyasal buharlar, hava kirliligi ve sigara dumani
gibi nonspesifik uyaranlarla temas sonucu astim belirtilerinin ortaya çikmasina
neden olur. Bunun yaninda spesifik olarak allerjinin söz konusu oldugu ev disi
allerjenlerle temas sonucu genellikle mevsimsel olarak ayni tablo
gözlenmektedir.
Nasil seyreder? Astim tanisi alan çocuklarin çogunun
hayatin ilk 2 yilinda belirti verdigi saptanir. Ilk yillarda öksürük ve
hiriltinin ana uyarani viral solunum yolu enfeksiyonlaridir. Bu yaslarda
akcigerlerin gelisiminin henüz tamamlanmamis olmasi, küçük hava yolu çaplarinin
dar, kikirdak dokunun az olmasi, tekrarlayici brons daralmasina katkida
bulunur.
Dört bes yaslarinda akcigerlerin gelisiminin tamamlanmasi ile
erken yaslarda astim belirtileri gösteren birçok çocukta klinik olarak düzelme
gözlenmektedir. Düzelmeyen bir grup hasta ve daha geç astim tanisi almis
çocuklarin bir kismi da ergenlik çaginda klinik bir iyilik dönemine girerler.
Genel olarak çocukluk çaginda astim tanisi almis hastalarin yaklasik %50-60'i
ergenlik döneminde iyilesirler. Iyilesen olgularin bir bölümü orta yas döneminde
tekrar hastalik belirtileri göstermeye baslayabilmektedirler.
Nasil
teshis edilir? Astim tanisi koymada en degerli tani araci öyküdür. Öksürük,
hirilti ve / veya nefes darligi belirtilerinin gece kötülesmesi siddetle astimi
düsündürür. Yattiktan sonra veya sabaha karsi yaklasik 30 dakika süreyle devam
eden ve brons genisletici ilaçlara olumlu yanit veren öksürük aksi ispat edilene
kadar astim kabul edilmelidir.
Akciger fonksiyonlari nasil
degerlendirilir? Astimda akciger fonksiyonlarinin ölçülmesi gerek tani
gerekse tedaviye yanitin degerlendirilmesi açisindan büyük önem tasir.
Spirometre ile ölçülen solunum fonksiyonlarinda zorlu nefes verme sirasinda
yapilan ölçümlerin saglikli bireylerle yapilan karsilastirilmasi ve tedavi ile
bu degerlerin göstermekte oldugu düzelme degerlendirilmektedir.
Allerji
nasil belirlenir? Astima neden olmasi olasi allerjinin hangi maddeye karsi
gelistiginin saptanmasinda allerji deri testleri kullanilir. Ön kol ön yüzüne
veya sirta delme metodu ile uygulanan deri testinde ciltteki kizarma ve
kabarmanin siddetine göre degerlendirme yapilip, hastanin neye allerjisi oldugu
saptanmaktadir.
Allerji deri testi uygulamasinin mümkün olmadigi, 3 yas
alti çocuklar, yaygin allerjik egzamasi olan hastalar, antihistaminik içeren
ilaç kullanmakta olanlar, ciltte dermografismus adi verilen cilde bastirma
sonucu kabarma reaksiyonu verenlerde, kanda spesifik immünoglobulin E düzeyi
saptanmasi yöntemiyle allerjen tespiti yapilabilir.
Astim nasil tedavi
edilir? Tüm allerjik hastaliklarda oldugu gibi astimda da birinci basamak
tedavi alleji gelistirilmis olan maddeden uzak durmaktir. Uygun öneriler
dogrultusunda alinacak çevre önlemleri ile hastalik belirtilerinin ve
bronslardaki asiri duyarliligin belirgin derecede azalmasi
mümkündür.
Çevre önlemlerinin yeterli olmadigi, ilaç tedavisinin uygun
görüldügü hastalarda havayolu ile akcigerlere çekilip bronslari tedavi eden
sprey ilaçlar kullanilmaktadir. Bunlar sadece bronslari gevsetici özellige sahip
rahatlaticilar ve allerjik iltihabin yarattigi asiri brons duyarliligini
azaltmak yoluyla tedavi edici özellige sahip olanlar olarak ikiye
ayrilabilir.
Son yillarda bu amaca yönelik kana karisma orani en aza
indirilmis, kortizonlu ilaçlara özgü yan etkileri agizdan alinanlara kiyasla çok
çok az olan yeni jenerasyon kortizon bazli sprey ilaçlar gelistirilmistir.
Allerjinin bronslarda yapabilecegi kalici hasari önlemede tek seçenek olarak
sunulan bu ilaçlarla astim belirtileri en aza indirilmektedir.
