Yaralanmalarda öncelikle:
• Dezenfektan (mikrop öldürücü) maddenin yaranin
içine girmesi engellenmelidir.
• Toz ya da pomat gibi maddeler
kullanilmamalidir.
• Kullanilan sargi fazla sikilmamalidir.
Yaralanma
terimi, demin, bazen derialtinin hatta daha derindeki dokularin bütünlügünün
bozulmasi için kullanilir. Yaralanmalar basitçe söyle siniflandirilabilir:
°
a) Basit yaralanmalar: Siddetli kanamalara neden olmayan, yasamsal önemi olan
organlrin zedelenmedigi ve fazla yaygin olmayan yaralanmalardir.
° b)
Agir yaralanmalar: Yara derindeki dokulari da içine aliyorsa ve bölgedeki
yapilarin bütünlügü bozulmussa; genisçe bir alana yayilmissa ve ayni bölgede
birden çok yara varsa; siddetli kanamalara neden oluyorsa; derindeki yapilar
açiga çikmissa ya da yara bölgesinde yabanci cisimler kalmissa, agir
yaralanmadan söz edilir. Agir yaralarimalara yaklasim ve tedavi yöntemleri ile
siddetli kanamalarin tedavisi farklidir. Bu maddede yalniz küçük yaralanmalar
ele alinacaktir.
√ Yapilmasi Gerekenler;
• Dikkatsizlik, acelecilik ve
yorgunluk gibi nedenlerle yalnizca çocuklar degil, eriskinler de evde ve evin
disinda küçük kazalara ugrayabilmektedir. Bir biçak ya da kirik bir cam
parçasiyla yaralanma sonucunda olusan ve çok kanamaya neden olan bir kesik,
duvar ya da demir. törpüsü gibi pürtüklü bir yüzeye sürtünme sonucunda ortaya
çikan bir siyrik ya da çekiç ve çivi kullanirken ortaya çikan yaralanmalar
karsisinda ne yapilmalidir'? Böyle bir durumda her seyden önce sakin olmak,
tartismaya girmeden yaralanan kisiyi bir an önce aydinlik bir yere oturtmak
gerekir.
√ Bundan sonra, acil girisimde bulunacak kisinin asagidaki temel
noktalari göz önüne almasi gerekir:
° 1)Girisimi yapacak kisi ellerini su. ve
sabunla iyice yikamali ve temiz bir havluyla kuruladiktan sonra alkolden
geçirerek havada kurutmalidir.
° 2)Yara kollardaysa yaralinin
parmaklanndaki yüzükler ve kollaiindaki bilezikler çikarilmalidir. Böylece
yaralanma bölgesinde ödem olusursa bölgedeki kan dolasimi engellenmemis
olur.
° 3)Yaranin çevresindeki bölge saf suyla (gerekirse su ve sabunla)
yikan-mali, yara bölgesine dokunulmamalidir.
° 4)Yaranin çevresi
dezenfektan (mikrop öldürücü) maddeye batinlmis bir parça pamukla
silinmelidir.
° 5)Yaranin çevresi silinirken dezenfektan maddenin
dogrudan yaraya degmemesine dikkat edilmelidir. Dezenfektan madde derinin
bütünlügünün bozuldugu yara bölgesindeki hücrelere zarar verebilir.
°
6)Yaranin üstüne pomat ya da toz ve pudra halindeki ilaçlar
sürülmemelidir.
° 7)Yara bölgesini steril gazli bezlerle
koruyun.
° 8)Bölgeyi bir sargi bezi ile çok sikmadan, yaranin her yanini
hafifçe ve ayni ölçüde saracak biçimde sann. (Sargi bezinin tek islevi yara
bölgesine sürülen ilacin yerinde kalmasini saglamaktir.)
° 9)Yara
bölgesinde yabanci cisim (örnegin cam parçalari) varsa sargi yapilmamali,
bölgeyi korumak için üzerine bol miktarda birkaç kez katlanmis steril gazli bez
ya da temiz mendil konmalidir. Bu sirada yaraya baski uygulamanin yabanci
cisimlerin daha da derine gitmesine yol açabilecegi unutulmamalidir.
°
10)Yara bölgesinde yabanci cisim varsa ya da yara pasli ya da kirli bir cisimle
olustiiysa kazazede mutlaka bir ilkyardim merkezine ulastinlmalidir.
√
Küçük Yaralarin Bakimi
• Evde ya da isyerinde olusan küçük yaralarda, yara
bölgesi uygun bir yöntemle temizlenu1kten sonra steril gazli bezle kapatilip
sanlmalidir.
Asagidaki iki temel kural unutulmamalidir:
• Kullanilan
steril gazli bezler kuru olmali; yara bölgesinin yumusamasini önlemek için
yaranin çevresi yikanip temizlendikten sonra iyice kurulanmalidir.
•
Bölgeye uygulanan sargi ya da flasterin kirlenmedikçe ya da islanmadikça
degistirilmesine gerek yoktur. Gerektigi gibi yapilan sargi, günlerce yara
bölgesinde kalabilir.
√ Sargi Türleri;
• Gazli bez sargisi: Sargi için
her boyda gazli bez piyasada buluqmaktadir; bunlar, yaranin tümüyle örtülerek
sarilmasini saglar. Ne var ki, gazlt bezlerin steril olmadigi ve dogrudan yaraya
degmesinin sakincali oldugu unutulmamalidir.
• Steril sargilar: Piyasada
mikroplardan anndirtldiktan sonra paketlenmis sargilar bulunmaktadir.
•
Uçgen sargilar: Çesitli boyutlardaki üçgen sargilar dayanikli malzemeden
yapilmistir. Bir yandan yara bölgesinin hareketsiz tutulmasini, öte yandan sargi
bezlerinin yaranin üstünde kalmasini saglar.
• Esnek rulo sargilar:
Genellikle bir özelligi olmayan basit sargilar da, siklikla, yaranin üstüne
yerlestirilen steril gazli bezleri yerinde tutmak için kullamlir. Farkli
boyutlarda pek çok türü vardir.
• Flasterler (yara bandi): Piyasada
birçok farkli biçim ve boyutta flaster bulunur. Derin yaralarda birbirinden
uzaklasan yara kenarlarini bir araya getirmek için kullamlir. Plastik ve
yapiskan içeren bölüm yaranin çevresindeki saglam deriye yapistinlir; flasterin
ortasindaki steril gazli bez içeren bölüm ise yaranin üstünü tümüyle
örler.
√ Sarginin Olmadigi Durumlarda;
• Yara bakimi için gerekli
malzemenin olmadigi durumlarda, kanamayi saptayabilmek için açik renkli sargi
malzemesi kullanilmasi önerilir. Steril gazli bezleri yerinde tutmak için
mendil, kravat, havlu ve hatta kadin çorabi bile kullanilir.
