Tükrük bezi iltihaplari, Abselesen ve abselesmeyen ve özel tükürük bezi iltihabi
seklinde 3 tipde görülür.En sik görülen enfeksiyon Kabakulak (epidemik Parotit)
tir.
√ Kabakulak (Epidemik Parotit):
Çoçukluk çaginin en sik göerülen
tükrük bezi hastaligidir. Kuluçka süresi 14-21 gündür. Parotis isimli ve çenenin
üstünde kulagin önünde yer alan tükrük bezinde sislik, kizariklik, kanal agzinda
hafif bir sisme ve kizariklik, kulak kepçesinin yer degistirmesi gibi bulgulara
sahiptir. Akinti iltihap karakterde degildir. Eksi gidalarin alinmasi agriyi
arttirir.
Olgularin %30unda ates yoktur, %75inde iki tarafli etkilenme
vardir. Bir tarafin sismesini takip eden 5 gün içinde diger taraf ta siser.
Bazen çenealti tükrük bezleride hastaliga eslik eder. Kabakulak virüslerle
olusan bir enfeksiyondur. Etken paramikzoma grubuna ait nörotropik bir virus
olup, 8. kafa sinirinde geri dönüsümsüz bir lezyon olusturarak tek tarafli tama
yakin bir sagirliga yol açabilir.
Pankreasi tutarak seker hastaligi ,
testisler veya yumurtaliklari tutarak kisirlik ve santral sinir sistemini
tutarak menenjit yapabilir. Hastaligin 3-4. günlerinde kan ve idrarda amilaz
miktari maksimum düzeye
ulasir. Tedavi semptomatiktir agri kesici ates
düsürücü ilaçlar verilir. Agri azaltilir, ates düsürülür.
√ Diger Viral
Enfeksiyonlar:
Sitomegalovirus, Coxackie A, Echovirus, Influenza virusu
tükrük bezlerinde enfeksiyona neden olabilirler. Tedavi kabakulaktaki gibi
semptomatiktir. HIV enfeksiyonu siklikla büyük tükrük bezlerinin tutulumu ile
birliktedir. HIV için klinik süphe oldugunda serolojik testler yapilir.
√
Ani gelisen iltihapli diseti ve tükrük bezi infeksiyonu:
Agiz içi bosluktan
gelen bakterilerin olusturdugu tükrük bezinin abselesmeye meyilli
enfeksiyonudur. Siklikla parotis bezinde gözlenir. En sik rastlanan etken
Stafilokokkus aureus isimli bakteridir daha nadiren Streptokok, E.Coli,
Hemofilus influenza görülebilir.
Tükrük bezi aniden siser ve agrilidir.
Ates ve beyaz kan hücrelerinde artma vardir. Parotis bezi tutlunca kulak kepçesi
belirginlesir ve hastanin arkasindan bakildiginda sislik rahatlikla farkedilir.
Tükrük bezi elle muayenede hassasdir ve hamur kivamindadir. Deride kizariklik
olabilir ve abselesme varsa deri altinda yumusama hissedilir. Tükrük bezinin
agiz içindeki kanal agzina bakarken beze yapilan masaj ile pürülan akinti
geldigi izlenir.
Enfeksiyon dis kulak yoluna atlayabilir. Hastada yüz
felci olabilir. Derin boyun absesi ve gögüs boslugu iltihabi gibi
komplikasyonlar olabilir. Hastalarin 1/3ü ameliyat sonrasi dönemde agizdan gida
alimi kisitlanmis ve elektrolit-sivi dengesi bozulmus hastalardir. Parotise
yapilan masaj ile stenon kanalindan agiz içine abse bosalimi
izlenebilir.
Tedavide bakterilere etkili yüksek dozda antibiyotikler
verilir. Sivi-elektrolit dengesi düzeltilir. tükürük bezi üzerine sicak
kompresler uygulanir. Siyalogoglar (%2lik pilokarpin damlasi verilir, çiklet
çignetilir,C vitamini tabletleri veya limon emdirilir) ve agiz hijyenine dikkat
edilir. Abse varsa, yüz siniri korunarak, yelpaze seklinde kesi yapilarak abse
bosaltilir
Diger yönlerden saglikli çocuklarda görülen parotisin
süpüratif enfeksiyonu ayri bir antitedir. Uygun antibiyotik tedavisi ve takip
gerekir. Genelde adolesan dönemde semptomlar sonlanir ve nadiren cerrahi
gerekir.
√ Müzmin ve tekrarlayan diseti-tükrük bezi iltihabi:
En sik
parotisde görülür. Altta yatan sebep olarak tükrük sekresyonunun azalmasi yada
durmasi sorumlu tutulmaktadir. Klinik olarak hastada tekrarlayan, hafif agrili
tükrük bezi sismeleri söz konusudur. Sisliklerin arasi birkaç hafta veya
birkaç ay olabilir. Tas veya kolaylastirici faktörler varsa bunlar tedavi
edilmelidir. Yeterli sivi alimi , bez masajlari yaninda akut ataklar sirasinda
antibiyotik kullanilir. Konservatif tedavinin yetersizligi halinde bezin cerrahi
olarak çikarilmasi gerekebilir.
Çenealti tükrük bezin müzmin ve daraltici
iltihabi (Kuettner tümörü):
Gerçek bir tümörden ayirtedilmesini zorlastiracak
sekilde Çenealti bezde sertlesme ve büyüme görülür. Ayirici tani ve histolojik
inceleme için tükrük bezi çikarilir ve böylece tedavi edilmis olur.
√
ÖZEL TÜKRÜK BEZI ILTIHAPLARI:
√ Tüberküloz (tbc):
Parotis veya Çenealti
tükrük bezinde agrisiz bir sislik olur.Enfeksiyonun primer yerlesim bölgesi
akcigerlerdir:Röntgende kireçlenme gürülebilir. Akcigerlerde ve diger organlarda
Tbc aranmalidir. Tedavi, anti-tbc ilaçlar ile yapilir. Enfekte lenf nodlarinin
ve tükrük bezlerinin fasiyal sinir korunarak çikarilmasi
gerekebilir.
Aktinomikoz, kedi tirmigi hastaligi seyrek görülen özel
tükrük bezi iltaplaridir
