Bademcik denilen tonsiller, bogazin her iki yaninda yer alan, vücudun savunma sisteminin bir parçasi organlardir.
Üzerindeki çok sayida delikten içeri giren mikroplar, organin içinde zararsiz hale getirilir ve ölü hücreler tekrar bu delikten disari atilir, ayrica antikor üreterek vücudun savunmasina yardimci olurlar. Ancak bu deliklerin çesitli etkilerle tikanmasi sonucu iltihap yayilarak tüm organi tutar ve bir enfeksiyon kaynagi haline gelir.
Bademcigin sismesi, bogaz agrisi, ates, kirginlik ve yutma güçlügü akut iltihabin belirtilerindendir. Çocuklarda çok daha aktif bir organ oldugundan iltihabi da daha sik görülür. Tedavisinde etken mikroplara etkili antibiyotikler, anti septik bogaz gargaralari, antienflamatuar ve agri kesici türü ilaçlardan yararlanilir.
Bademciklerin görev yapamayip, bizzat kendinin enfeksiyon kaynagi haline gelmesi kronik bademcik iltihabi demektir. Hastanin sikayetleri, akut olanlara nazaran daha müphemdir. Küçük bir tahris sonucu hemen agri ve yutma güçlügü olusurken, düsük dereceli bir ates ve zaman zaman agiz kokusu sikayetlerdendir.
Dolayisiyla sik sik enfeksiyon atagi geçirilmege baslar. Muayenede; bademciklerin etrafinda kizariklik olmasi, çevre dokulara yapisik olmalari bogaz kültürü sonucunun pozitif olmasi, kan degerindeki bozulma, tani koydurur.
Bazen anaokulu çocuklari ile ilkokul ögrencileri arasinda halk arasinda \"beta\" tabir edilen Beta Hemolitik Streptokok salgini olur. Bu mikroba karsi konkada olusan antikor (kisaca ASO)'un kan degerlerinin normalde 200'ün altinda olmasi gerekirken çok yüksek olmasi durumunda Akut Romatizmal Kalp Hastaligi denilen, eklemleri tutan ve kalp kapakciklarinda kalici hasara yol açan bir hastalik riski çok artar.
Beta mikrobunun tedavisinde penisilin ve türevieri kullanilir. Ancak bademcigin enfeksiyon kaynagi haline gelmesi durumunda kan ASO degerleri bir türlü düsrneye firsat bulamaz ve bu antikor gidip kalp kapakçigini tutarak, bozulmasina yol açar. Dolayisiyla beta mikrobu tasiyicisi bu bademciklerin çikarilmasi gerekir.
Bazen de bademcikler yutmayi ve konusmayi engelleyecek derecede iri olabilir. Bu durumda organ hasta olmasa bile zararini önlemek amaciyla alinmasi söz konusudur.
Özetleyecek olursak;
1- Sik enfekte olan kronik bademcik iltihabi,
2- Beta mikrobu tasiyicisi bademcikler,
3- Asiri büyük bademciklerin ameliyatla alinmalari gerekir. Bademcik için yas siniri 3 yastir. Yani 3 yas altinda bademcik ameliyati yapilmamalidir. Gene ayni tip bir organ olan geniz eti ya da bademcigi içinse böyle bir alt sinir yoktur.
Ameliyat çocuklarda genellikle, genel anestezi altinda yapilir.
Kisa süren bir ameliyat olup, bugünün modern tip imkanlariyla minimal komplikasyonu vardir. Ameliyat yeri ortalama bir hafta içinde iyilesir. Bu dönemde antibiyotik ve agri kesiciler kullanilir. Baslangiçta sulu, giderek yari kati yiyecekler ve 10 gün içinde de normal kati gidalara geçilebilir.
Bademcik ameliyati iyi yapildiginda ve dogru gerekçelerle alindiginda hastanin sikayetlerinde bariz bir düzelme olur ve genel durum da hizla düzelir. Halk arasinda yanlis bilinen bir konu, bademciklerin alindiginda, savunma sisteminin zayiflayacagidir. Böyle bir durum, yapilan klinik arastirmalarla ispatlanmamistir.
Çocuklarda hakli gerekçelerle alinan bademciklerin görevini bogazimizdaki baska dokular üstlenir. Eriskin hastalarda ise zaten bademcik büyük ölçüde fonksiyonunu yitirdiginden eksikliginden dolayi bir problem çikmaz. Ancak tahris edici etkenlere sürekli maruz kalan kisilerde farenjit tablosu müzminlesebilir. O nedenle sigara, kirli hava bogaz için her zaman zararlidir.
Bademcik ameliyat yapilmasina karar verilen çocuklarin ailelerinin yasadigi en büyük korku anestezi korkusudur. Bu korku aslinda yersizdir. Çünkü fazla abartilmakta ve yanlis bilgilere dayanmaktadir. Genel anestezi yurdumuzda yüzbinlerce kez uygulanmakta ancak 20-30 binde bir ölüm duyulmaktadir. Riskin bundan çok daha fazla oldugu durumlarla günlük hayatta sik sik karsilasmiyor muyuz? Mesela kaldirimda yürürken araba çarpamaz mi? Bu durumda kaldirim da yürümeyelim mantigi elbette kabul edilemez.
Ancak ameliyat ne kadar küçük olursa olsun, hafife alinmamali her türlü tedbiri anestezist gözetiminde almalidir. Tüm incelemeler sonucu, anestezi uzmaninin muayenesinden geçerek \"ameliyat olabilir\" oluru olan aileler rahat olup, hekimlerine güvenmeleri gerekir.
