PARANOID (HEZEYANLI) BOZUKLUKLAR
Paranoid Psikoz, sizofreniden su özellikleriyle ayrilir;
1-Her yasta, her devrede, her iki cinste her tabakadan insanda görülebilir.
2-Düsmanlik (perseküsyon) veya kiskançlik (celusi) hezeyanlari agirliktadir.
3-Idrak bozuklugu (varsani) görülmez.
4-Hasta hezeyanlarina uygun, sarsilmaz bir inançla, davranislarini sürdürdügünden bariz bir mantik ve düsünce bozuklugu göstermez.
5-Anksiyete ve depresyon halleri görülmez. Kendilerine güvenen, zeki ve kabiliyetli olduklarina inanan kimselerdir.
PARANOID ÇESITLERI
1-Düsmanlik (perseküsyon) hezeyanli Paranoid: Kabiliyet ve zekasini kiskandiklari için kendisine kötü muamele edildigine inanir. Aleyhinde fesat planlar kuruldugunu, basarilarinin örtbas edildigini ileri sürerek hak iddia eder. Yasal yollardan müracaatlarda bulunarak delillerini siralar.
2-Icat Hezeyanli Paranoid: Gerçekten zeki olan bu insanlar, ihtisas sahibi olmadiklari sahalarda icat yaptiklarini ileri sürerek birçok kimseyi buna inandirmaya muvaffak olurlar. Özel yeteneklerinden dolayi Allah tarafindan kendisine görev verildigini, bu yeteneklerini içinde bulundurduklari cemiyeti yükseltme yolunda karsiliksiz olarak kullanacaklarini söylerler. Kendisi de buna inandigindan idealini gerçeklestirmek için gecesini gündüzüne katar.
3-Kiskançlik Tip: Evlilik hayatinda eslerden birinin digerini hafiften tenkit etmesiyle baslar. Yavas yavas sadakatinden süphe ve nihayet açik seçik ihanet ithamlari, bu ithamlari destekleyici kiskançlik hezeyanlari seklinde kendisini belli eder.
4-Erotik Hezeyanli Paranoid: Etrafta taninip bilinen, önemli ve karsit cinsten birinin kendisine asik oldugunu; ancak içinde bulundugu sartlardan dolayi askini itiraf edemedigini ileri süren hastalardir. Kimi zaman kendilerine asik oldugunu düsündükleri kimseye mektup yazarak bunu itiraf etmelerini ister. Kimi zaman ise sevdikleri ugruna sessiz kalmayi ve her cefaya katlanmayi tercih ederler. Bunlar içinde skandallara yol açacak kadar planli hareket edenleri de vardir.
D)PAYLASILMIS PSIKOTIK BOZUKLUK
Paranoid bozuklugu olan birinin hezeyanina ortak olma ve ona tabi olma seklinde görülen gölge paranoid kisiliktir . Dolayisiyla hastalardan biri sabit hezeyanlari olan hükmedici ve emredici paranoid, digeri ona tabi olan ve hezeyanlarini kabul eden, bagimli paranoiddir.
TESHIS VE TEDAVI
1-Paranoid bozukluk, ancak ihtisas sahibi bir psikiyatrist tarafindan yapilan testler sonunda anlasilmaktadir.
2-Paylasilmis paranoid bozuklugu olan bir hasta, sabit paranoidden ayrildigi zaman telkin ve ikna ile iyileserek tedaviye cevap verebilmektedir.
3-Göçmenlerde, esirlerde ve zor hapishane sartlarinda yasayan mahkumlarda akut paranoya vakalarina rastlanmakta; sartlari düzeltildigi zaman kisa sürede iyilesme göstermektedirler.
4-Kronik (daimi) bir seyre ragmen çogu paranoid vakalari toplum içindeki görevlerini sürdürebilmekte, kendilerine tolerans ve anlayis gösterildigi takdirde fazla problem çikarmamaktadirlar.
5-Hastanelere intikal eden vakalarin yüzde otuza yakini tedaviye cevap vermekte; geri kalanlari da anlayisli bir ortamda yikilmadan hayatlarini devam ettirmektedirler.
6-Paranoid bozukluk, organik bir akil hastaligi degildir.
