SARILIK : Yenidoganlarin birçogu ikinci veya üçüncü günde sarilasmaya baslar.
Kafadan baslayan ve ayak parmaklarina kadar yayilan sararma kandaki biluribinden
kaynaklanir ve gözlerin beyaz kisimlarini bile tutabilir. Oksijen tasiyan
kirmizi kan hücrelerinin normal yikim ürünlerinin sonuncusu olan biluribin
genelde kan dolasimindan uzaklastirilir, karacigerde islemden geçirildikten
sonra böbrekler kanali ile atilir.
Ancak yenidoganlar olgunlasmamis
karacigerlerinin kaldiracagindan fazla miktarda biluribin üretirler. Sonuç
olarak biluribin kanda birikir ve normal veya fizyolojik dedigimiz sariligi
olusturur. Fizyolojik sarilikta sararma bebegin yasaminin ikinci veya üçüncü
gününde baslayip ve bebek bir haftalik veya on günlük oldugunda azalir.
Böbrekleri daha az olgunlasmis olan premature bebeklerde sararma daha da geç
baslar (genelde 3-4. günde) ve daha uzun sürer.
Fizyolojik sarilik daha
sik oglan bebeklerde, dogumdan sonra çok kilo kaybeden bebeklerde, anneleri
diabetik olanlarda veya yapay sanci ile dogurulan bebeklerde görülür. Bazen
doktor fizyolojik sariligi olan bebegi gözlem ve tedavi amaci ile bir süre
hastanede tutmak isteyebilir. Çogu zaman, biluribin düzeyleri gittikçe azalir ve
bebek problemsiz evine döner.
Patolojik sarilik yani ciddi bir hastaligi
ifade eden sarilik nadir görülür. Fizyolojik sariliktan daha geç yada dogusta
görülür ve kan biluribin düzeyleri çok yüksek seyreder. Dogumda yada ilk
günlerde görüldügünde kan gurubu uyusmazligindan (anne ve bebegin Rh faktörleri
farkli) kaynaklanan hemolitik hastaligi gösterir. Daha sonra (genelde dogumdan
sonraki iki hafta içinde) görülen sarilik karacigerin çalismasindaki bozukluktan
kaynaklanir.
Patolojik sarilik genelde kalitsal olan kan veya karaciger
hastaligi gibi nedenlerle ve intrauterin (rahimiçi) ve yenidogan enfeksiyonlari
ile olusabilir. Anormal derecede yüksek biluribin düzeylerini normale getirmek
için uygulanacak tedavi bu maddenin beyinde birikerek kernikterus adli
bozuklugun önlenmesini saglar. Kernikterus ciddi bir hastaliktir ve beyin
hasari, hatta ölüme yol açabilir.
Hafif fizyolojik sarilik genelde
tedaviye ihtiyaç duymaz. Daha agir olgular UV isiginin kullanildigi
fototerapiyle etkili bir biçimde iyilestirilir. Tedavi sirasinda gözleri isindan
zarar görmemesi için kapatilir ve vücutlari çiplaktir. Ayrica çok fazla sivi
kaybettikleri için bebege disardan sivi verilir.
Patolojik sariligin
tedavisi nedenine göre yapilir fakat bunda da fototerapi, kan transfüzyonu ve
ameliyattan faydalanilabilir. Ayrica biluribin (sariliga neden olan ve kanda
biriken madde) üretimini engelleyen ilaçda tedavide kullanilabilir. Daha büyük
çocuklarda sarilik kansizlik, karaciger enfeksiyonu veya karacigerin yeterli
çalismadigini gösterir ve mümkün oldugu kadar çabuk doktora basvurmalidir.
