Fetusta ortaya çikan konjuge olmamis bilirubin plasenta yoluyla anneye geçerek anne karacigerinde metabolize olur. Kordon kanindaki bilirubin düzeyi 1,1-2,1 mg/dl.civarindadir. Dogumdan sonra bilirubin yavas yavas yükselmeye baslar. Geçici olan bu hiperbilirubinemi, fizyolojik sarilik olarak adlandirilir.
√ Fizyolojik sariligi patolojik sariliktan özellikler sunlardir:
1.Klinik olarak sarilik hayatin ilk 24 saatinden sonra ortaya çikar.
2.Total bilirubin artisi 5 mg/dl/günden azdir.
3.Pik bilirubin düzeyine 3-5. günde ulasilir ve 15 mg/dlyi geçmez.
4.Klinik olarak sarilik term bebeklerde 1 haftada, preterm bebeklerde ise 2 haftada kaybolur.
Fizyolojik sarilik iki evrede incelenir. Sarilikli term bir yenidoganda, birinci evrede, hiperbilirubinemi, 3-5. günlerde 6-7 mg/dl düzeylerinde bir pik yapar. Daha sonraki ikinci evrede, önce birkaç günde görülen hizli bir düsüsü takiben, bilirubin yavas yavas azalmaya devam eder ve birkaç hafta içinde normal eriskin degerlere iner. Fizyolojik sarilik, yenidogan karacigerinin bilirubini tutma, transport etme ve konjugasyonundaki olgunlasma eksikliginden kaynaklanir.
Birinci evrede UDPGT aktivitesinin azligi, ikinci evrede ise ligandin düzeylerinin düsüklügü söz konusudur. Bunlarin disinda, yenidoganlardaki bilirubin yapim hizi da artmistir. Saglikli bir yenidoganda bilirubin yapim hizi 8-10 mg/kg/gün kadardir ki bu deger, eriskindekinden 2 kat fazladir. Bu fazla bilirubin yüküne yol açan nedenler arasinda eritrosit kütlesinin fazla olusu ve eritrosit disi kaynaklardan olusan bilirubin sayilabilir. Enterohepatik dolasimin artmis olmasi, mekonyum içindeki bilirubin miktarinin önemli düzeylere ulasmasi ve bagirsak bakterilerinin yoklugu da hiperbilirubinemiye zemin hazirlar. Prematürelerde 5-6. günlerde bilirubin pik yapar ve bu deger, termlere kiyasla daha yüksektir.
Prematürelerdeki pikin daha geç olmasi, glukronil transferaz aktivitesinin daha yavas artmasindan dolayidir. Prematürelerde bu dönemdeki bilirubin düzeyi 10-12 mg/dl ye kadar ulasabilir ve bu degerler yakin takibi gerektirir. Prematürelerde fizyolojik sariligin ikinci evresi de daha uzundur ve 2-4 hafta sürebilir. Postterm yenidoganlarin hemen hepsinde, term SGA doganlarin ise yaklasik yarisinda fizyolojik sarilik hiç görülmez veya çok hafif geçer. Karaciger maturasyonundaki bu hizlanmanin nedeni tam belli degildir. Anneleri sigara, fenobarbital veya eroin kullanan bebeklerde de fizyolojik sarilik hafif geçer.
√ Yenidoganda bilirubin düzeyini artiran risk faktörleri
• Bilirubin yükünde artis
Eritrosit hacminin fazla olusu
Eritrosit yasam süresinin kisa olusu
Erken bilirubin artisi
Enterohepatik dolasimin artisi
• Bilirubin karacigere alinmasinda defekt
Ligandin (Y protein) azligi
Y ve Z proteinlerin baska anyonlar tarafindan baglanmasi
Karacigere alinmasinda defekt
• Bilirubin konjugasyonunda defekt
UDP glukuronil transferaz aktivitesinde azalma
UDP glukoz dehidrogenaz aktivitesinde azalma
• Bilirubin atilmasinda defekt
• Karaciger dolasimi
Göbek kordonu kesilmesiyle karacigere gelen oksijen miktarinda azalma
Duktus venosus açiksa Portal akimin karacigere uugramadan geçmesi
