Seker hastaligi (diabetes mellitus) eski çaglardan beri bilinen, hayat boyu süren bir hastaliktir.
Ülkemizde yaklasik 2 milyon seker hastasinin ve 1.5-2 milyon kadar da gizli seker hastasinin oldugu sanilmaktadir. Vücutta çesitli organlari etkilemesi ve bozmasi yaninda yol açtigi sosyal ve ekonomik sorunlar nedeni ile modern toplumun sosyal bir hastaligi ve problemi olmustur.
Nasil Olusur
Seker hastaligi, pankreasta yapilan ve kan sekerini düsürücü bir islevi olan insülin hormonunun yoklugu veya azligi veyahut da etkisizligi sonucu olusur. Kanda seker (glikoz) seviyesi yükseldiginde (örnegin yemeklerden sonra oldugu gibi) pankreastaki beta hücrelerinden insülin kana salinir.
Insülin vücutta çesitli dokulardaki (karaciger, kas ve yag dokulari gibi) hücrelerde bulunan reseptör adi verilen insüline duyarli alicilara baglanarak kandaki sekerin hücreler içine girmesine ve buralarda yakit olarak kullanilip enerji olusmasina imkan saglar.
Vücutta insülin yoklugu ya da insülin var oldugu halde etkisiz bulundugu durumlarda kandaki seker hücreler içine giremez ve bu sekilde kan sekeri yüksek bir seviyeye çikar.
2 Tip Diabet vardir
2 tip seker hastaligi vardir. \"Tip I diabet\"te vücutta insülin eksikligi veya yoklugu söz konusudur. \"Tip II diabet\"te ise insülin salgilanmakta, fakat etkisi yeterince olmamaktadir. Tip 1 diabet genellikle çocuklarda, gençlerde, seyrek olarak da yetiskinlerde görülebilir. Genetik olarak di ab ete egilimi olarak bireylerde olusmakla beraber bu tek basma yeterli degildir. Bunun yaninda vücudun müdafaa sisteminde yer alan akyuvarlarm ve bir takim hücrelerin normalde yabanci maddeler ile savasmasi yerine kendi pankreas beta hücrelerine hücum etmesi gerekir.
Bu saldirilari baslatan, tetigi çeken çesitli faktörler vardir. Bunlar virüs enfeksiyonlari, çesitli kimyasal ve toksin maddeler, stress ve gidalar (örnegin süt çocuklugu döneminde inek sütü ile beSlenme, ayrica tütsülenmis gidalar). Bu sekilde insülin salgilayan hücreler gittikçe harap olur ve insülin salgisi da azalir. Bu yüzden tip 1 diabetin tedavisi sadece insülin hormonunu disardan enjeksiyonla vermektir.
Tip 2 diabetin olus sekli ise tamamen farklidir. Kalitim önemli bir roloynar. Ailelerinde diabet hikayesi olanlarda görülme sansi daha fazladir. (Özellikle 40 yas üstündekilerde). Hastalarin çogu sismandir. Tip II diabette kandaki insülin düzeyi normal hatta fazla olabilir. Ancak insülinin vücut tarafindan kullanilmasi bozulmustur. Dolayisiyla seker hücre içerisine giremez, kanda birikir ve kan sekeri yükselmis olur.
Tip II diabetin tedavisinde en önemli faktör iyi bir diyet yapmaktir. Uygun egzersizlerde sekerin düsmesine yardimci olur. Bu sekilde sekeri yeterince düsmeyenlerde kan sekerini düsürücü agizdan verilen haplar
Tip 1 diabetin belirtileri genellikle ani olarak baslar. Baslica belirtileri çok su içme, çok yemek yeme, çok idrar yapma, ani kilo kaybi, halsizliktir.
Tip II diabetin belirtileri ise genellikle yavas olarak ortaya çikar. Bunlarin baslicalari çok su içme, çok yemek yeme, çok idrar yapma, görme bozuklugu, el ve ayaklarda uyusma ve karincalanma, sik enfeksiyonlar, kasinti, yaralarin geç iyilesmesi, iktidarsizlik (impotans)'tir.
Gerek tip i ve gerekse tip II diabetin iyi tedavi edilmedigi takdirde körlüge kadar gidebilen göz bozukluklari, böbrek yetmezligi, kalp hastaliklari, ayakta kangren gibi komplikasyonlari vardir.
Bu yüzden hastalik olusmadan önce bazi tedbirleri almak, olustuktan sonra da hekim ile çok siki bir isbirligine girmek gerekir.
Tip i diabetiklerin birinci dereceden yakinlarinda bazi testlerin yapilmasi hastaligi önceden belirleyebilir. Yine ailesinde birden fazla diabetik olanlarin, sismanlarin bu yönde testler yaptirmasi hastaligi erkenden gösterebilir.
Sismanlik hareketsizlik bu tür insanlarda seker hastaligi için bir risk oldugundan, karbonhidrattan (sekerden) zengin gidalari azaltmali, dengeli bir beslenme programina girilerek kilo verilmeli, egzersiz (günde 45 dakika yürüyüs gibi) yapilmali, yilda 1 kez kan sekeri (gerekirse seker yüklernesi testi yapilarak gizli sekerin ortaya çikarilmasi) kontrolü yaptirilmalidir.
