Reaktif artrit bir infeksiyonu takiben genellikle 1-4 hafta sonra ortaya çikan
akut, steril eklem inflamasyonudur. Syndenham tarafindan Ilk kez 1670 de
dizanteri sonrasi gelisen artrit olarak farkedilmis. Reaktif artrit bir
infeksiyonu takiben genellikle 1-4 hafta sonra ortaya çikan akut, steril eklem
inflamasyonudur. Syndenham tarafindan Ilk kez 1670 de dizanteri sonrasi gelisen
artrit olarak farkedilmis. Daha sonra diger bazi infeksiyöz ajanlarla da benzer
eklem inflamasyonunun görülebildigi saptanmistir.
Kesin olarak reaktif
artrit olus mekanizmasi bilinmemekle beraber konak savunma mekanizmasinin olayin
gelismesinde rol oynadigi muhakkaktir. Yersinia ve Salmonella türleri ile
meydana gelen reaktif artritde plazmada bu bakterilerin lipopolisakkarit ve dis
membran proteinlerine karsi özellikle Ig A olmak üzere antikorlari
bulunmaktadir. Reaktif artritli hastalarda sinovyal dokuda da bu bakterilere ait
proteinler ve DNA saptanmistir. Sinovyal T hücreler olayin gelismesinde önemli
rol oynamaktadir.
Artrit
Akut, asimetrik, inflamatuvar oligoartrit
seklindedir. Genellikle 3 eklem tutulumu vardir.Baslangiçta alt ekstremite
eklemleri tutulurken (En sik diz ikinci siklikta ayak bilegi) üst ekstremite ve
omurga tutulumu daha sonra tabloya eklenir. Bel ve sirt agrisi olur. Parmaklarin
tutulumu daktilit ile birlikte olabilir ve sosis parmagi gelisebilir. Ankilozan
spondilitten farkli olarak tek tarafli sakroileit görülebilir. Tendonlarin,
ligamentlerin kemige yapisma yerlerinde inflamasyon gelismesi (entesopati) bir
diger bulgudur. Artrit genellikle 3-5 ay sürer. Olgularin % 80'i bir yil içinde
düzelir. Ancak bazi olgularda 5 yil içinde tekrarlamalar
görülebilir.
Ekstraartiküler Bulgular
Mukopürülan üretral akinti,
circinate balanitis, oral ülserasyon, keratoderma gibi mukokutanöz belirtiler,
yersinia etken ise eritema nodozum kardiak tutulum, okuler inflamasyon
(konjoktivit, üveit), servisit veya üretrit görülebilecek belli basli
ekstraartiküler bulgulardir. Klinige hafif ates, halsizlik, istahsizlik, kilo
kaybi, sabah tutuklugu eslik edebilir.
Reaktif artritte,klinik seyir ve
prognoz degiskendir. Kendini sinirlayan bir oligoartritten nadirde olsa ölümle
sonuçlanmaya kadar gidebilen bir klinik spektrum gösterir. Reaktif artritli
hastalar tedavi edilirken kisa sürede cevap beklenmemelidir. Düzelme genelliikle
2-3 aydan önce olmaz. Reaktif artritte on yila kadar varan süre içinde nüksler
görülebilir. Nükslerin görülme sikligi % 15-60 arasinda degismektedir.
Ürogenital sistem infeksiyonu sonrasi gelisen reaktif artitlerde nüks orani daha
yüksektir.
Komplikasyon olarak ankilozan spondilit gelisebilir. Progresif
iridosiklit sonucu intraokuler kanama, optik nörit, aort yetmezligi, periferik
nöropati ve amiloidozis görülebilir. Keratodermili hastalarda nadiren fatal
seyir olabilir.
Etiyoloji
Bir çok mikroorganizma reaktif artrite
neden olabilmekte ve listeye zamanla yenileri eklenmektedir. Özellikle enterik
ve ürogenital infeksiyonlarda rol oynayan mikroorganizmalar reaktif artrite yol
açmaktadir. 1/4 olguda olayi tetikleyen mikroorganizma
bilinmemektedir.
Epidemiyoloji
Reaktif artrit en sik olarak üçüncü
dekadda görülür ve erkeklerde görülme sikligi kadinlara göre 5-10 kat fazladir.
Erkeklerde özellikle veneral hastalik sonrasi gelisme daha
siktir.
Etyolojide rol oynayan mikroorganizmanin türü de ülkeden ülkeye
farkliliklar göstermektedir. Örnegin; Kuzey Avrupa ülkelerinde Yersinia türleri
etken olarak önemli iken Ingiltere ve Amerika'da nadiren reaktif artritten
sorumlu olmaktadir.
Tani
Spesifik bir tani bulgusu olmayip hafif bir
ESR artisi,erken dönemde CRP artisi vardir, anemi görülebilir. Sinovyal sivida
etyolojide rol oyanayan etkene ait antijenler saptanabilir. Bazi olgularda
geçirilmis infeksiyona ait bir serolojik kanit, bazan da diski veya ürogenital
kültür pozitifligi veya piyüri saptanabilir. Ig A artisi olabilir. Postveneral
ve postenterik reaktif artritlerin % 60-90'inda HLA-B27 pozitifligi mevcuttur.
HLA-B27 pozitifligi taniyi destekleyen bir bulgudur. Romatoid faktör (RF) ve ANA
negatiftir, C3, C4 düzeyi yükselir. Radyolojik olarak asimetrik, sakroileit ve
vertebralarda atlayici sindesmofitler görülebilir.
Infeksiyöz artrit ve
rektif artrit tanimini yapmak önemlidir. Akut romatizmal ates ile karisabilir.
Psöryatik artrit ayirici tanida düsünülecek bir diger
hastaliktir.
Tedavi
Reaktif artritte tedavi asagidaki yaklasimlari
içerir:
1.Tutulan eklemin korunmasi (asiri kullanimdan
kaçinma),
2.Fonksiyonunun saglanmasi (kas atrofisini önlemek için izometrik
egzersizler),
3.Inflamasyonun baskilanmasi ( non-steroid antiinflamatuvar
tedavi
Semptomlar siddetli ve nonsteroid ilaçlara yanit alinamiyorsa
lokal intraartiküler kortikosteroid enjeksiyonlar kullanilabilir.Aspirin
tedavisi genellikle yüksek dozlarda bile iyi sonuç vermez. Örnegin Akut
romatizmal ateste aspirin tedavisi basariyla kullanilabilirken
post-streptokoksik reaktif artritte aspirin tedavisi ile basarisizlik söz
konusudur . Ekstra artiküler bulgularin görüldügü agresif seyirli aktif reaktif
artrit olgularinda immünosüpresif ilaçlar (metotreksat, azotiyopirin,
sulfasalazin) kullanilabilir . Metotreksat özellikle mukokutanözlü olgularda
yarar saglar.Haftada 7,5-15 mg dozunda kullanilir.Ancak HIV infeksiyonu
varliginda kullanilmaz. Azotiyopirin günde 1-2 mg/kg olarak kullanilir.Etkisi
4-8 hafta sonra ortaya çikar.
Antibiyotiklerin tedavideki yeri henüz
açikliga kavusmamistir. Antibiyotik edavisinin doksisiklin, florokinolon ve
TMP-SMZ) yarari postveneral artritte relapslarin azalmasi seklinde
gösterilmistir. Sonuç alinabilmesi doksisiklinin uzun süre kullanimi ile mümkün
olabilmektedir.
