Beyin ve sinir sisteminin beslenme yetersizligi sonucu ortaya çikar. Sinir hücrelerinin oksijensizlige ve kan sekeri düsmesine tahammülü birkaç dakika ile sinirlidir. Herhangi bir sebeple (genellikle beyne kan tasiyan damarlarin tikanmasi, daralmasi) aksamasi durumunda saniyeler içinde konusma, görme, anlama bozulabilir ve vücudun bir yarisinda kuvvet azalmasi veya tamamen fonksiyon kaybi olabilir. Bu kayip yine saatler içinde kisa sürede geçiyorsa geçici felçten bahsedilir.
Hastalikta bazen tablo gelismeden haberci uyarici bulgular da görülebilir:
Vücudun bir tarafinda gelip geçen uyusma, kisa süreli bas agrisi nöbetleri, konusmanin bozulmasi veya durmasi, görmede geçici ani kayiplar, dengesizlik gibi... Hastaligin ana sebebi beyin ve hücrelerini sulayan beyin damarlarindaki tikanmalardir. Daha nadir olarak beyin kanamasi, beyin ve zarinin iltihaplari anilabilir.
Damar tikanmasinin sebepleri:
Bünyenin yaslanmasi, damarlarin sertlesmesi, kan yaglarinin fazlaligi, kandaki kirmizi hücrelerin (eritrosit) çoklugu, tansiyonun yüksek seyretmesi, sigara, alkol, uyusturucu gibi kötü aliskanliklar, kalp ve damar hastaliklarina irsi yatkinlik, seker hastaligi, böbrek rahatsizligi, asiri stres, dengesiz beslenme, düzensiz yasama vs ...
Felçte ne yapilmali?
Hasta apar topar hareket ettirilmemeli. Gereksiz panikle hastaya zarar verilmemeli ve en yakin saglik merkezine götürülerek erken müdahale edilmelidir. Bazi felçler günler içinde yapilan tedaviyle iz birakmadan geçer.
Felcin geçmemesi durumunda su yanlislardan kaçinmalidir:
- Gereksiz ümitlerle hasta hekim hekim dolastirilmamalidir.
- Tip disi bazi ters uygulamalara firsat verilmemelidir.
Hastanin takip ve tedavisini üstlenen hekimle diyalogu koparmamalidir. Takip süreci uzun olacagi bilinerek tedbirler düzenlenmelidir. Hastaligin ilk haftalarindan itibaren bikmadan, usanmadan doktor tavsiyesine uygun fizyoterapi (masaj ve egzersiz) uygulanmalidir. Hastanin hareketlenmesi, iyilesmeye motivasyonu, yatakta döndürülmesi (yaralar olusmamasi için), beslenme düzeni, psikolojik ve moral durumu, hasta yakinlarinin ilgi ve destegi tedavide kullanilacak ilaç ve metodlardan çok daha faydali oldugu bilinmelidir. Tedavide kullanilan ilaçlarin temel hedefi felcin tekrarlama ihtimaline karsi bünyeyi korumaktir. Tansiyonu ayarlamak, kan yaglarini düsürmek, moral ve destek tedavileri önemlidir. Agir olup da yatalak kalan hastalarin hayatla ilgilerinin kopmamasina dikkat etmeli, çökkün (depresif) düsünceleri gelismesi durumunda tedavisi yoluna gitmelidir.
