Organizmanin vücuda giren yabanci maddelere ve sevmedigi proteinlere karsi gösterdigi reaksiyondur.
Vücudun kabul etmedigi yabanci maddelere \"antijen' adi verilir. Vücut, antijenleri etkisiz hale getirmek için bunlarla savasacak \"antikor\"lari üretir. Antikorlar yabanci maddeyi öldürür; akyuvarlar da ölü maddeleri ortadan kaldirir.
Vücut savastigi bu antijen maddeyi unutmaz. Ikinci bir defa onunla karsilastigi zaman, öncekine kiyasla çok daha hizli ve tesirli bir sekilde karsi koyar. Bulasici hastaliklar konusunda buna \"vücudun o mikroba karsi bagisikligi\" diyoruz.
Yukarida vücudun sevmedigi proteinlere karsi da reaksiyon gösterdigini söylemistik. Bazi bünyeler her türlü proteini kabul edebilirken, bir kisim bünyelerin sevmedigi proteinler vardir. Her bünyenin sevmedigi proteinler baska baskadir. Iste sahistan sahisa degisen ve bünyenin sevmedigi proteine karsi reaksiyon gösteren bu özelligine \"alerji\" diyoruz. Vücut, sevmedigi protein e karsi ayni yabanci maddelerdeki gibi- antikorlar üretir ve o protein maddelerini yoketmeye çalisir.
Bebekler, bir yasina kadar bazi proteinlere karsi reaksiyon gösterirler. Kadinlar, daha çok, ergenlik çaginda, ayhali dönemlerinde, hamilelikte ve menopoz dönemlerinde bazi proteinlere karsi alerji duyarlar. Zayif kisiler, sismanlara kiyasla, alerjiye daha yatkindirlar. Alerjinin meslekleri de yakindan ilgisi vardir. Fikir isçileri, kimyevi madde üreten tesislerde çalisan kimseler, degirmenciler, eczacilar, laborantiar, hastahane isçileri ve ilaç fabrikasinda çalisanlar alerji vakalari ile sik karsilasirlar. Alerjinin sinir sistemi ile de yakin ilgisi vardir. Normal insana kiyasla hassas bir bünyeye sahip olanlarda alerjiye sik rastlanir. Bazi ailelerde ayni tip alerjinin sik görülmesi, bu reaksiyonun kalitimla da ilgisi oldugu ihtimalini kuvvetlendirmektedir.
Alerjide antikor - antijen mücadelesinin kanda degil de vücut hücrelerinin yüzeyinde meydana geldigini ileri süren arastirmacilarin sayisi az degildir. Bunlara göre antikor - antijen (veya allerjen) reaksiyonu sirasinda hücre duvarlari bozulmakta ve \"histamin\" adi verilen bir madde açiga çikmaktadir.
Histamin, hücrelere iki sekilde etki yapmaktadir:
a) Ince kan damarlarinin gerginligini artirarak kanin \"serum\" adi verilen sivi kisminin doku aralarina sizmasina sebep olur.
b) Bazi kas gruplarinda, özellikle bronslarda, sp azmi ara yol açar.
Serumun doku aralarina sizmasindan sonra kabarciklar, sislikler, deri, göz ve burunda rahatsizliklar kendisini göstermeye baslar. Bronslardaki spazmlar astim krizlerine sebep olur.
Ne Yapmali
• Alerji vakasinin tedavisi kisiden kisiye degisen ve daha da önemlisi doktorun tecrübesine bakan bir husustur. Bunun da sebebi, hastaligin psikolojik yönlerinin agirlikta olmasidir.
• En sik bas vurulan usul, alerjen (alerji yapan) maddeyi kesfedip hastayi bu maddeden uzak tutmaktir.
• Bir diger usul, histamin maddesini analiz ettikten sonra, bu maddeyi etkisiz kilan bii' \"antihistaminik\" vermektir. Saman nezlesinde, sivilce ve sisliklerde alerjik ilaçlar iyi netice vermektedir.
DIKKAT:
Alerji ilaçlari (antihistaminikler) hastada uyuklama hali yaptigi için dikkat isteyen islerde (soförler ve makina isçileri) tehlikeli kazalam sebep olmaktadir.
* Besin Alerjisine Yol Açan Etkenler:
Kiside alerjik tepkiye yol açan yalniz yiyecegin kendisi olmayabilir. Her yiyecek binlerce molekülden olusmus karma bir bilesimdir. Tepkiyi doguran bu moleküllerden biri ya da birkaçi olabilir. Öte yandan, besinlere eklenen boya, koruyucu, anti-oksidant, tatlandinci gibi katki maddeleri de alerjiye yol açabilir.
Tarimda kullanilan böcek öldürücü türü kimyasal maddeler, kesilecek hayvanlara verilen hormonlar, antibiyotikli ilaçlar alerjiye neden olabilirler. Özellikle tahillarda bulunan maya ve küf, alerjik kimselerde klinik belirtiler dogurabilir. Örnegin, bazi kimseler belli bir besinle beslenmis tavugu ya da yumurtasini yiyebilirken, baska bir besinle beslenmis tavugu yiyemez. Burada kisi, dogrudan dogruya tavuk etine karsi degil, tavuga verilen besinlere karsi alerjiktir.
