Iltihapli bagirsak hastaligi denen diger hastalik da ülseratif kolittir. Bu
hastaligin nedenleri bilinmiyor. Ülserlesmis kolit sadece kolonda görülür. Bu
yönden bagirsagin herhangi bir bölümünde olabilen Crohn hastaligindan farklidir.
Ufak yaralarin ve apselerin sadece kolonun iç cidarinda (mukoza) görüldügü
iltihapli bir hastalik özelligini tasiyan ülserlesmis kolit bir kronik
durumdur.
Iltihapli reaksiyonlar neredeyse her zaman rektum bölgesinde
olusur ve kolonun diger kisimlarina uzanir. Kolonun ne kadarinin etkilendigi bir
kimseden digerine degisir. Eger iltihap rektumla sinirliysa bazen bu durum için
ülserlesmis proktit (proctitis) terimi de kullanilir.
Bu hastaliga her
yasta yakalanilabilir. Ancak en çok 15 ila 30 yaslar arasinda görülür. Crohn
hastaliginda oldugu gibi beyazlar arasinda yaygin bazi ailelerde daha sik
görülür.
Belirtiler
• Kanli ishal, cerahatli de
olabilir.
• Karin agrisi,
• Acilen, agrili olarak tuvalete
çikmak,
• Ates,
• Kilo kaybi,
• Mafsal agrisi,
• Deride lekeler.
Bazen ülserlesmis kolit belirti vermez. Bazen de kolon iltihaplanir ve kanli
ishale neden olur. Böyle hastaligin alevlendigi sikintili devreler arasinda
sakin rahat devreler yasanabilir. Asagi yukari bu hastaligi yakalananlarin %15
inde tüm kolonu kaplayabilen ve degisen iltihaplanmalarla hastalik çok ciddi
seyredebilir.
Belirtiler kuvvetli kanli ishal, ates ve karin agrisidir.
Bu belirtiler acil bir tibbi durum da dogurabilir. Çünkü kolonun (toksit
megakolon) sismesi veya genellikle iltihaplanmis kolonun delinmesi riski vardir.
Ülserlesmis kolitler, vücudumuzun diger yerlerindeki çesitli belirtilerle de
ilgili olabilirler.
Büyük mafsallarda olan agri veya iltihaplanma en çok
da dizde ayak ve kol bileklerinde görülenler bu tip belirtiler arasinda
sayilabilir. Bazi durumlarda ankilozan spondilit ülserlesmis kolitle ilgili
olabilir. Bazen de akut göz ve deri iltihaplanmalari görülür ve kismen de
tikanabilir.
Ayrica kolonun tamami veya tamama yakin bir bölümü ülserlesmis kolitten
etkilenen kimselerde de hastaligin 8-10 yil arasinda devam etmesi halinde kolon
kanseri riski dogar. Hastalik daha az yayilmissa (örnegin, kolit sadece kolonun
sol kisminda ise) risk azalir. Kanser riski zaman uzadikça artar. Fakat risk
iltihaplanma derecesine bagli degildir. Ülserlesmis kolit belirtileri en az
düzeyde olsa bile kanser gelisebilir.
Ilaçla Tedavi
• Ülserlesmis
kolitlerin tedavisinde kullanilan ilaçlar iltihaba karsi tesirli olabilenlerdir.
Bunlar \"sulfasalazine ve \"kortikosteroid lerdir.
• Sulfasalazine,
hastaligin zaman zaman görülen minor (çok önemli olmayan) artislarinda ve
sancinin giderilmesinde kullanilir. Kortikosteroidler ise kanli ishalin daha
siddetli vakalarinda kullanilir. Eger iltihaplanma yalniz rektumda ise
kortikosteroidlerden biri iltihabi geçirip belirtileri ortadan
kaldirabilir.
• Son yillarda aspirin gibi ilaçlarla hazirlanan bazi yeni
preparatlarin iltihabi kuruttugu ve faydali oldugu görülmüstür. Ayrica
arastirmacilar aspirin gibi agizdan verilen ve bagirsakta özümsenmeyen
bilesimlerin faydalarini arastirmaktadir. Bunlarin iltihabi ortadan kaldirma
özelligi dogrudan iltihapli bölgede yararli olabilir.
• Ishal çok
fazlaysa hastaneye gitmek gerekebilir. Burada vücudun su ihtiyaci damar yoluyla
saglanip agizdan beslenme yapilmayarak dinlendirilebilir. Doktorun dikkatle
kontrolü altinda nadiren azathiopirine gibi ilaçlarla immunosuppresive tedavi
yapilabilir.
Beslenme
Bazi durumu çok ciddi olan hastalar damardan
verilmek suretiyle beslenirler çünkü kolonlari yemege tahammül edemez. Durumu o
derece ciddi olmayanlarda ise ishal nedeniyle kaybedilen besinleri telafi etmek
için sivi bir ilave yemek, agizdan verilebilir.
Ameliyat
Ülserlesmis
koliti olanlarin yaklasik yüzde 20 ila 25 i bir zaman ameliyata gerek duyarlar.
Bunlar, ilaç tedavisine yanit vermeyen ya da agir komplikasyonlari olan
insanlardir.
Simdiki egilim, hasta halsizlesene kadar beklemek yerine,
ameliyati hastaligin erken asamalarinda, kolonun iltihabinin ilaç tedavisine
yanit vermedigi anlasildigi zaman yapilmasi yönündedir.
En yaygin olarak
uygulanan ameliyat ileo-anal agizlastirmadir. Önceki tekniklerin tersine, bu
teknik sekil bozucu degildir, diskinin anüsten normal çikisini korur ve
genellikle ameliyat için seçilenlerin çogu tarafindan iyi tolere
edilmektedir.
8 ila 10 yildir yaygin ülserlesmis kolitiniz varsa,
doktorunuz, kanserin önlenmesi için tüm kolonun istege bagli olarak alinmasini
tavsiye edebilir.
Alternatif olarak, doktor, kolonda habis hücrelere bir
dönüsümü düsündüren degisiklikleri arastirmak ve kuskulanilan alanlarda biyopsi
yapmak için kolonoskopiyle kolonun dönem dönem muayene edilmesini önerebilir.
