Kadinlarda Ayhali:
Ergenlige adim atan her genç kizda yumurtaliklar disi üreme hücresi (yumurta) imal etmeye baslar. Ayni zamanda yumurtalikta salgilanan bir hormon vasitasi ile aybasi kanamalari ortaya çikar. Artik ayhali kanini gören genç bir kiz, telasa kapilir. Bir korku ve panik psikolojisi yasar. Anne ve babanin yüzüne bakmaktan utanir. Hirçinlasir, her söze alinir. Aglamak için adeta bahane arar.
Bilgi sahibi, anlayisli bir anne, kizindaki bu degisikligin sebebini derhal kesfeder. Ona bir arkadas gibi yaklasir. Kendisinin de bir zamanlar ayni duygulari yasadigini söyleyerek teselli eder. Aybasi kani, zannedildigi gibi pis bir kan degildir. Normal vücut kanindan farkli bir sividir. Yumurtaliklar yumurta yapmaya baslayinca, fallop borusuna (yumurta kanalina) olgun bir \"disi üreme hücresi\" birakirken ayni zamanda rahim iç duvarindaki kirmizi kan damarlarina hormon salgilanir. Kana karisan hormonlar kan damarlarini genisletir. Genisleyen damarlar bolca kan alirlar. Kanlanan damarlariyla ra him iç zari kizil bir sünger görünümü kazanir. Ayrica rahim içine döl suyu ile plasentayi olusturacak salgilar gönderilir. Fallop borusuna inen olgun yumurta, bir erkek hücresi (sperm) ile karsilasip döllenemez ise, rahim iç zari çözülerek yikilir. Bu arada yumurta da eriyerek özelligini kaybeder. Çözülüp dagilan süngerimsi rahim iç zari, içersindeki kanla birlikte rahimden disari çikar.
Kisacasi, aybasi kani dedigimiz sey, iste oldukça karmasik bir yapiya sahip olan bu sividir. Dogrudan kan dolasimina bagli damarlardan gelen bir kan degildir. Bu özelliginden dolayidir ki, pihtilasmaz.
UYARI: Aybasi kani en az üç gün, en fazla ise 10 gün müddetle akar. Bundan daha az veya daha fazla devam eden kanamalar normal degjldir; bir rahim hastaliginin isaretidir.
* Kanama Periyotlari
Genelde iki ayhali arasinda geçen zaman 26-28 gündür. Birkaç gün gecikme oldugu takdirde fazla ciddiye alinmamalidir. Ancak gecikme bir haftayi astigi takdirde bir kadin doktoruna görünmekte fayda vardir.
Ergenlik dönemine giren genç kizlarda ilk ayhali, bölge farklarina bagli olarak, onbir ila ondört yaslari arasinda görülür. Onalti yasini geçtigi halde ayhali görmeyen genç bir kizin rahatsiz olduguna hükmedilmeli, ehil bir kadin doktoruna muayene ettirilmelidir. Kadinlarda ayhali 45 ila 50 yaslar arasi dönemde sona erer.
Buna \"Menepoz dönemi\" diyoruz. Menepoza giren bir kadin, ilk ayhalini gördügü gündeki gibi korkuya kapilir. Kadinliginin sona erdigini düsünerek ruhsal bir çöküntüye düser. Halbuki ayhalinin sona ermesi ile sadece çocuk yapamayacaktir. Diger bütün disilik özellikleri devam eder.
Erkekte dölden kesilme yoktur. Ömrünün sonuna kadar erkek üreme hücreleri (spermalar) döllenme kabiliyetini muhafaza ederler.
* Ay Halinde Düzensizlik:
Ayhali kanamalari \"hipofiz bezi\"nin salgiladigi hormon vasitaSi ile kontrol edilmektedir. Hipofiz bezine ise beyin tabaninda bulunan \"hipotalamus\" kumanda etmektedir. Hipotalamus, hissi dalgalanmalardan çok etkilenir. Endiseli, güven duygusundan mahrum, baski altinda olan ve çesitli korkular tasiyan genç kizlar ve kadinlar. sik sik aybasi düzensizliklerinden yakinirlar. Düzensizliklerin bir sebebi de hamile kalma korkusudur. Ruhsal gerginlik içinde olan kiz ve kadinlarin kanamalari agrili geçer. Genellikle ilk hamilelikten sonra ortadan kalkar.
* Ne Yapmali ?
- Kesin bir tedavi sekli yoktur.
- Psikoloji bilgisine sahip ehil bir kadin doktoru, gecikmenin sebebini arastirir ve bu sebebi ortadan kaldirmanin yollarini arar.
- A vitamini ve yatistirici ilaçlar ayhalinin normale girmesinde yardimci bir rol oynarlar.
