Kilcal damar kanamalari dezenfekte edildikten sonra, kanin kendiliginden pihtilasmasi sonucu, problem çikarmadan kisa zamanda iyilesirler. Ancak atar ve toplar damar kanamalari -hele açilan yara derin ve genis ise- bizim müdahalemiz olmadan, kendiliginden durmazlar. Atar (temizkan) damar kanamalarini toplar (kirli kan) damar kanamalarindan kolayca ayirdedebiliriz.
Atardamarlarda kalp basinci, 120 mm (kasilma aninda) ila 80 mm (gevseme aninda) civa basinci arasindadir. Eger bir atardamar kesilmis ise, kanama bu basinç farkina uyarak arahkh fiskirmalar seklinde olacaktir. Toplardamar kanamalarinda fiskirma olmaz.
√ Ne Yapmali?
• Ister atar ister toplardamar kanamasi olsun ilk önce elinizin ayasini yara üzerine sikica bastiriniz ve on dakika kadar böylece bekletiniz.
• Kanamalarin çogu bu sekilde duracaktir. Eger hâlâ devam ederse; \”sargi kompresyonu\” dedigimiz metodu uygulayiniz. Temiz bir sargi bezini veya mendili dörde katladiktan sonra yara üzerine koyup avuç içi ile üzerinden bastiriniz. Bu sekilde onbesyirmi dakika bekleyiniz.
• Kanama bu müddetin sonunda yine devam edecek olursa, kompresyonda kullandiginiz bezin üzerine bir sargi sariniz.
• Kanamanin kol veya bacakta oldugunu farzedelim. Bir yardimci kisi kompresyona devam ederken, siz de bes santim eninde bir metre boyunda bir bez parçasi temin ediniz. Buldugunuz bezi iki ucundan (ortali olarak) makasla yaranin üzerine gelecek olan orta kismi saglam kalacak sekilde kesiniz.
• Bezin kesilmeyen orta kismini yaranin üzerine gelecek sekilde -kompresyon için kul]andiginiz katlanmis bezin üstüne- koyunuz. Kestiginiz parçalari bandaj gibi kullanarak, karsilikli baglayiniz. Parçalari yaranin iki yanina sararken ve baglarken fazla sikmayiniz. Fazla siktiginiz takdirde kan dolasimini bogar; kol veya bacaklarm alt bölgelerine kanin gitmesini engellemis olursunuz.
Dikkat: Eger kompresyon ve sargi isi de netice vermez yani kanama kesilmezse; ciddi bir atardamar kanamasi ile karsi karsiyasiniz demektir. Bu durumda hastayi doktora yetistirmekten baska çare yoktur.
Ancak asiri kan kaybindan dolayi hastanin soka girmemesi için yarayi üst tarafindan kravat veya esnemeyen bir bez parçasi ile bogdurabilirsiniz. Dügümü yara üzerine gelmeyecek sekilde baglayiniz. Vakit kaybetmeden hastayi bir acil servise yetistiriniz.
Bogdurulmus bir yarayi uzun zaman bekletmek ve kanamanin durmasini gözlemek çok tehlikeli ve hatali bir yoldur. Zira bir saatten fazla kan almayan bölgenin hücreleri ölecek ve bogdurulan uzuv kangren olacak; kesilmek zorunda kalinacaktir. Bu sebeple kompresyon ve sargi islemini denemeden sakin yarayi bogdurmayiniz.
