Burkulma nedir? Eklem yüzeylerinin anlik olarak ayrilmasidir. Zorlamalar sonucu olusur.
Burkulma belirtileri nelerdir?
• Burkulan bölgede agri
• Kizarma, sislik
• Islev kaybi
Burkulmada ilkyardim nasil olmalidir?
• Sikistirici bir bandajla burkulan eklem tespit edilir,
• Sisligi azaltmak için bölge yukari kaldirilir,
• Hareket ettirilmez,
• Tibbi yardim istenir (112).
Çikik nedir? Eklem yüzeylerinin kalici olarak ayrilmasidir. Kendiliginden normal konumuna dönemez.
Çikik belirtileri nelerdir?
• Yogun agri
• Sislik ve kizariklik
• Islev kaybi
Çikikta ilkyardim nasil olmalidir?
• Eklem aynen bulundugu sekilde tespit edilir,
• Kirik yerine oturtulmaya çalisilmaz,
• Hasta / yaraliya agizdan hiçbir sey verilmez,
• Bölgede nabiz, deri rengi ve isisi kontrol edilir,
• Tibbi yardim istenir (112).
Kirik çikik ve burkulmalarda tespit nasil olmalidir?
Tespit için ilkyardimci elde olan malzemeleri kullanir. Bunlar üçgen sargi, rulo sargi, battaniye, hirka, esarp, kravat, vb. tahta, karton vb. malzemeler olabilir.
Tespit sirasinda dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?
• Tespit yapilirken yarali bölge sabit tutulmalidir,
• Yara varsa üzeri temiz bir bezle kapatilmalidir,
• Tespit edilecek bölge önce yumusak malzeme ile kaplanmalidir,
• Yarali bölge nasil bulunduysa öyle tespit edilmelidir, düzeltilmeye çalisilmamalidir,
• Tespit kirik, çikik ve burkulmanin üstündeki ve altinda kalan eklemleri de içerecek sekilde yapilmalidir.
Tespit yöntemleri nelerdir?
Kol ve köprücük kemigi kirigi tespiti:
• Koltuk altina yumusak malzeme yerlestirilir,
• Kol askisi yerlestirilir,
• Üçgen bandaj yaralinin gövdesinin üzerinde, üçgenin tepesi dirsek tarafina, tabani gövdeyle ayni hizada olacak sekilde yerlestirilir,
• El dirsek hizasinda bükülü olarak gögsün alt kismina yerlestirilir. üçgen bandajin iki ucu yaralinin boynuna dügümlenir, tespit edilen elin parmaklari görülebilir sekilde olmalidir,
• Kol askisi destegi, gögüs boslugu ve yarali kol üzerine yerlestirilir (genis dis bandajda yerlestirilebilir.), böylelikle vücuda yapisik bir sekilde yarali kol ve omuz eklemi sabitlenmis olur.
Pazi kemigi kirigi tespiti:
• Sert tespit malzemesiyle yapilir,
• Kirik kemigi tespit edecek olan malzemeler yerlestirilmeden önce, kolun altina (koltuk boslugundan yararlanilarak) iki serit yerlestirilir,
• Malzemelerden kisa olani koltuk altindan itibaren dirsegi içine alacak sekilde yerlestirilir,
• Uzun olani omuzla dirsegi içine alacak sekilde yerlestirilir,
• Daha önceden yerlestirilen seritlerle baglanarak tespit edilir. Seritler çok kisa baglanmamalidir,
• Dirsegi tespit için kol askisi takilir,
• Omur tespiti için, gögüs ve yarali kol üzerinden genis kumas serit veya üçgen bandaj uygulanir.
Dirsek kirigi tespiti:
• Kol gergin vaziyette bulunduysa, hastanin vücudu boyunca gergin ve deri ile arasi yumusak malzemeyle doldurulmus tespit malzemeleri yardimiyla tespit edilir,
• Eger bükülmüs vaziyette bulunduysa, bir kol askisi destegi yardimiyla tespit edilir.
Kol askisiyla ön kol, bilek ve el tespiti:
• Kirik dirsek ve bilek ekleminin hareketini önlemek için yarali ön kolun altina üçgen kol askisi yerlestirilir. Hasta/yaralinin boynunun arkasina üçgenin iki ucu dügümlenir,
• Asiri hareket etmesini engellemek için genis bir bandaj yardimiyla, gövdeye baglanir.
Dirsek kemigi ve/veya ön kol kemigi kiriginda sert malzemelerle tespit:
• Ön kolun altina 2 serit yerlestirilir,
• Yumusak maddeyle desteklenmis sert tespit malzemelerinden biri parmak diplerinden dirsege kadar içe, digeri elin dis yüzünden dirsege gelecek sekilde disa konarak tespit edilir,
• Daha önceden yerlestirilen seritlerle baglanir, fazla sikilmamalidir,
• Dirsek eklemini tespit için kol askisi takilir,
• Bilek kemiklerinde veya el tarak kemiginde, bölgeyi bir kol askisi ile tespit yeterlidir,
• Parmak kemigi kiriklari ile çikigi ayirt etmek zordur. Tespit için, bir tespit malzemesi ile, yarali parmak, yanindaki saglikli parmakla bandaj yapilabilir.
Pelvis kemigi kirigi tespiti:
• Her iki bacak arasina bir dolgu malzemesi konur,
• Sekiz seklindeki bir bandajla bilekler tespitlenir,
• Dogal bosluklarin altindan (dizler ve bilekler) bandajlari kaydirmak ve iki tanesi kalça ve dizler arasinda diger ikisi dizler ve bilekler arasinda olacak sekilde dügümlenerek tespit edilir. Bütün dügümler ayni tarafta olmalidir.
Uyluk kemigi kiriginin tespiti:
Sert tespit malzemesi ve saglam bacagi (ikinci bir tespit malzemesi gibi) kullanarak tespit etme:
• Bir el ayagin üst kismina, digeri bilege konularak yarali bacak tutulur ve saglam bacakla bir hizaya getirmek için yavasça çekilir. Ayni zamanda hafif bir döndürmede uygulanir,
• Her iki bacak arasina (dizler ve bilekler) bir dolgu malzemesi konur,
• Sekiz seklinde bir bandajla bilekler sabitlenir,
• Yaralinin vücudunun altindan, kimildatmaksizin dogal bosluklari kullanarak bel, diz ve bileklerin arkasina 7 kumas serit (veya benzeri) geçirilir,
• Yumusak malzemeyle desteklenmis sert tespit malzemesi, koltuk altindan ayaga kadar yerlestirilir ve ayaklardan yukari dogru baglanir,
• Dügümler tespit malzemesi üzerine atilarak bandajlar baglanir,
• Bilek hizasindaki bandaj öncekinin üzerine sekiz seklinde baglanir,
• Sert tespit malzemesi bulunmamasi halinde, saglam bacagi tek destek olarak kullanarak, genis bandajlarla tespit edilir.
Diz kapagi kirigi tespiti:
• Genis bandajlar yardimi ile iki bacagi birlestirerek dizkapagi tespit edilir. Dizin üst ve altinda kalan bandajlari sikarken dikkatli olunmalidir,
• Genis ve sert tespit malzemesi (tabla) varsa, kalçadan ayaga kadar yarali bacagin altina yerlestirilir ve iki tane kalça ve diz arasinda, iki tanede diz ile bilek arasinda olmak üzere genis bandajlarla baglanabilir. Bunun üzerine eklemi sabitlemek amaciyla, sekiz seklinde bir bandaj sarilir.
Kaval kemiginin tespiti:
Uyluk kemigi kirigi tespitindeki gibidir,
• Bacaklar tutulur ve yavasça çekilir,
• Dogal bosluklar kullanilarak (dizlerin alti, bileklerin alti) yarali bacagin altindan kumas seritler geçirilir,
• Uygun bir sekilde yumusak dolgu malzemesiyle desteklenmis tespit malzemelerinden biri iç tarafta kasiktan ayaga kadar, diger tarafta kalçadan ayaga kadar yerlestirilir,
• Ayaklardan baslanarak seritler dis tespit malzemesi üzerinde dügümlenerek baglanir. Bilek hizasindaki bandaj ayak tabani üzerine sekiz seklinde dügümlenir.
Bilegin / ayagin tespiti:
• Yaralinin ayakkabilari çikarilmadan baglari çözülür,
• Bilek seviyesinde sarilmis sekiz seklinde bir bandajla her iki ayak birlikte tespit edilir ve yumusak malzemelerle iyice kaplanmis (rulo yapilmis bir battaniye) bir yüzeye dayamak suretiyle bacaklari yukarida tutmak gerekir.
