Kati Gidalarla Tanisma - Ne zaman baslamali? : Bebeginiz dört aylik olana dek
diyetini anne sütü ve/veya hazir mama olusturmaktadir (Çocuk hekiminiz buna,
vitaminler ve demir ekleyebilir). Dört ile altinci aylar arasinda kati gidalar
eklemeye baslayabilirsiniz.
Bazi bebekler üç aylikken kati gidalar almaya
hazir duruma gelmesine karsin dil atma refleksi genellikle dördüncü aydan
itibaren kaybolmaya baslar. Aslinda emme islevinde önemli bir rolü olan bu
refleks yüzünden bebek, agzina sokulan her seyi; kasigi, yiyecekleri diliyle
iter. Dördüncü aydan itibaren bebeginizin enerji gereksinimi
artacaktir.
Bebeginize ek kalori saglayacagindan dördüncü ve altinci
aylar arasinda kati gidalara baslamak idealdir.
Kati gidalari vermeye
baslarken gün içinde siz ve bebeginiz için en uygun beslenme zamanini saptayin.
Bu günün herhangi bir saati olabilir. Sizin en rahat olacaginiz dikkatinizi
dagitacak baska islerinizin olmadigi bir zamani tercih etmeniz
dogaldir.
Sonralari, büyüdükçe sizlerle birlikte sofraya oturmak
isteyecegini unutmayin. Yedirirken basini çevirir veya aglarsa onu zorlamayin.
Kati gidalara her ikinizin de zevk alacagi, hosnut kalacagi bir dönemde
baslamaniz, herhangi belirli bir zamanda baslamaktan çok daha önemlidir.
Istemiyorsa zorlamayin, emzirmeye ve ya biberonla beslemeye bir-iki hafta daha
devam ettikten, sonra tekrar deneyin.
√ Nasil Baslamali ?
• Bogazina
kaçma riskini en aza indirgemek için bebeginizin oturur pozisyonda (kucaginizda
veya mama sandalyesinde) olmasina dikkat edin. Kati gidalari kasikla verin. Bazi
anne-babalar bunlari biberonla vermeye çalisirlar. Bu yöntem bebegin nefes
borusuna yiyecek kaçma riski açisindan sakincalidir. Ayrica her ögünde aldigi
besin miktarini asiri bir sekilde artirabileceginden asiri kilo alimina neden
olur. Bebeginizin oturarak yeme islevine -kasiktan azar azar alarak, yudumlar
arasinda dinlenerek ve doydugunda durmayi ögrenerek- alismasi gereklidir. Tüm
yasami boyunca onun sagligini etkileyecek olan dogru yeme aliskanliklarinin
temeli bu dönemde atilmaktadir.
• Bebek kasiklari bile bu dönemdeki
bebekler için fazla genis olabilir. Bu yüzden en iyisi küçük çay kasiklarindan
kullanmaktir. Yarim çay kasigi (tatli kasiginin çeyregi) veya daha az
miktarlarla baslayin ve beslenme boyunca onunla konusurak yardimci olun ( mmm,
bak ne kadar güzel ). Büyük bir olasilikla, baslangiçta sasiracak ne yapacagini
bilemeyecektir. Asagilanmis veya kafasi karismis gibi görünebilir, burun
kivirip, lokmasini agzinda geveleyebilir veya tümüyle reddedebilir. Bu tepkiyi
anlamak zor degildir. Eskiden yedikleri ile simdiki yediklerinin arasindaki
farki gözönünde bulundurursaniz onu daha iyi anlarsiniz.
√ Kati gidalara
geçis dönemini kolaylastirmak için su yöntemi deneyebilirsiniz:
• Önce
bebeginize biraz süt (meme veya hazir mama) verdikten sonra az bir miktarda kati
gidayi yarim çay kasiklik yudumlarda verin ve ögününü yine süt ile bitirin. Bu
yöntem çok aciktigi zamanlarda düs kirikligina ugramasini önleyebildigi gibi,
kasikla beslenme deneyimini meme emmenin verdigi hazla bagdastirmasina yardimci
olacaktir.
• Ne yaparsaniz yapin, kati gidalarla beslenmeye
basladiginizda yiyeceklerin çogunu geri çikaracak, bir kismi yüzüne bir kismi
önlügüne bulasacaktir. Bu nedenle kati gidalari yutmayi becerene kadar ona bir
iki çay kasigi vermekle yetinin beslenme ögünlerini çok yavas arttirin.
√ Neyle baslamali...
• Birçok bebegin tanistigi ilk kati gida, pirinç
mamasi (pirinç püresi)dir. Bunu yulaf ezmesi ve arpa mamasi izler. Çok küçük
bebeklerde allerjik reaksiyonlara yol açabildiklerinden bugday ve diger tahil
ürünlerini daha sonra vermek uygundur. Küçük kavanozlarda açilip yemeye hazir
olanlardan kullanabilir veya paketlerde kurutulmus bir sekilde satilan tahil
ürünlerine (cereal) hazir mama, anne sütü veya su ekleyebilirsiniz. Hazir
ürünlerinin kullanimi daha kolaydir.
• Buna karsilik, kuru tahil
ürünlerinin hem demir içerigi daha fazladir ve hemde kivamini bebeginize uygun
ayarlama olanaginiz vardir. Özellikle bebekler için üretilmis ürünlerden satin
alirsaniz, bebeginizin besin gereksinimlerinin karsilandigindan daha emin
olursunuz.
Bebeginiz tahil ürünlerini kabul ettikten sonra yavas yavas diger
kati gidalarla da tanismaya baslayabilir.
√ Uygulayabileceginiz
siralardan birisi:
• Süzgeçten geçirilmis sebzeler; kabak, havuç gibi
turuncu renkli sebzelerle baslayin (birçok bebek için alti aydan önce hazmi zor
oldugundan misir daha sonralari verilmelidir.
• Meyveler; elma, armut
•
Et; tavuk, dana, hindi, koyun (alerji riski daha yüksek oldugundan deniz
ürünlerine daha sonra baslanilmalidir).
○ Yeni gidalara teker teker
baslayin ve üç-dört gün boyunca baska yeni bir gida vermeyin. Her yeni gida ile
birlikte ishal, döküntü veya kusma gibi allerjik belirtilerin olup olmadigini
gözleyin. Bunlardan herhangi birini gördügünüz anda, kuskulandiginiz yiyecegi
diyetten çikarin ve çocuk hekiminize danisina kadar tekrar vermeyin.
√
Kati gidalara basladiktan sonra iki-üç ay içinde bebeginizin diyeti; üç ögüne
bölünmüs:
• anne sütü veya hazir mama,
• tahil ürünleri,
• sebzeler,
etler
• meyvelerden olusmalidir.
○ Siklikla alerjiye sebep
oldugundan, yumurtaya en son baslanir. Bebeginizi yüksek kolesterol içerikli
gidalara alistirmayin ve yumurtayi haftada en çok üç kez verin.
•
Bebeginiz oturmaya basladigi zaman bazi yiyecekleri eline vererek kendi kendine
beslenmeyi ögrenmesine yardimci olabilirsiniz. Verdiginiz yiyeceklerin yumusak,
yutmasi kolay, ve solunum yollarini tikayamayacak kadar küçük tanelere ufalanir
özellikte olmasina dikkat ediniz. Iyi pismis ve dogranmis yesil fasulye,
bezelye, patates ve küçük parçalar halindeki kraker ve bisküviler bunlardan
bazilaridir. Bu dönemde çignenmesi gerekecek gidalardan vermeyiniz.
•
Günlük üç ögünün her birinde yemesi gereken miktar yaklasik 120 ml veya bir
küçük kavanoz dolusu rendelenmis hazir bebek mamasidir (büyüklere göre
hazirlanmis konserve gidalar çogunlukla fazla tuz ve koruyucu katki maddeleri
içerdiklerinden bebeklere verilmemeleri gerekir).
• Bu dönemde meyva
sularina da baslayabilirsiniz. Portakal ve diger turunçgillerin suyu birçok
bebekte rahatsizlik yarattigi için bunlara altinci aydan sonra baslamak daha
uygundur. Meyve sulari özellikle çok verildikleri taktirde diskiyi asidik
yaparak ve cildini tahris edebilir. Bebekte kipkirmizi ve alti silinirken aci
veren bir pisige yol açabilir. Bebegin altini olabildigince açik tutup
havalandirmak ve koruyucu pomadlar kullanmak bu pisigi genellikle
iyilestirecektir. Bir süre için meyve veya meyva sularini azaltmaniz da yararli
olabilir.
• Bebeginiz ögün aralarinda susamis gibi görünüyorsa su
verebilirsiniz. Sicak aylarda terleyerek su kaybedecegi için günde daha sik su
verin. Yasadiginiz bölgedeki sulara florür katiliyorsa, su vermeniz ilerde
dislerde olusabilecek çürükleri önlemeye yardimci olacaktir.
•
Bebeginize, konserve veya kurutulmus gidalar degilde taze yiyecek vermek
istiyorsaniz ne yapmaniz gerekir? Bu durumda blender veya yiyecek ögütücüleri
kullanabileceginiz gibi yumusak gidalari çatalla da ezebilirsiniz.
Hazirladiginiz herseyin yumusak, tuzsuz, iyi pisirilmis ve taze olmasina özen
gösteriniz.
• Pisirilmis taze sebzeler ve komposto meyveler (istisnalar
için kutuya bakiniz) hazirlanmasi en kolay olanlaridir. Muzu pisirmeden de
ezebilirsiniz ancak digerlerini pisirmeniz gerekir. O anda yedirmeyeceginiz
gidalari derhal buzdolabina koyunuz. Bebeginize vermeden önce de bozulup
bozulmadigini kontrol ediniz. Sizin hazirladiginiz yiyecekler hazir gidalar gibi
bakterilerden arindirilmadigi için daha çabuk bozulurlar.
• Bebeginizin diyeti çesitlendikçe ve kendi kendine yemege baslayinca çocuk
hekiminize danisarak hangi gidalara gereksinimi oldugunu ögrenmeniz gerekir. Son
arastirmalar, yetiskin çaglardaki sismanlik probleminin (obezite) çogunlukla
kalitimsal etkilerden kaynaklandigini göstermektedir. Ancak, bebeklikte kötü
beslenme aliskanliklarinin edinilmesi ileride saglik sorunlarina neden olabilir.
Örnegin, dogdugunda damagi tuz ve doymus yaglara (yagli etler, tereyagi,
kizartmalar ve yumurta gibi) aliskin degildir ve bunlardan fazla
hoslanmaz.
• Bu bu damak tadini edinmesi sizin verdiginiz besinlere
baglidir. Bu tür gidalara karsi damak tadi edinmesi bunlardan zevk almasi ve bu
gidalari yemeye alismasi ileri yaslarda damar sertligi (ateroskleroz) ve yüksek
tansiyon gibi problemlerin ortaya çikmasina neden olabilir. Ayni zamanda
bebekliginde çok yemege alisan çocuklar bu aliskanliklarini ileri yasamlarinda
sürdürerek sürekli bir kilo sorunu yasayabilirler
☻Ek vitamin ve minerallerHazir mamalar gerekli bütün vitamin ve mineralleri
içerdiginden bunlarla beslenen bebeklere ek bir vitamin vermeye gerek yoktur.
Anne sütü ile beslenen bebeklere D vitamini verilmeye devam edilmesi gerekir.
Anne sütü ile beslenen bebeklerin ilk dört ay içinde ek bir demir gereksinimi
yoktur. Dogumda vücudunda bulunan demir depolari ilk aylardaki büyümesi için
yeterli olmasina karsin dördüncü ayda artik tükenmeye yüz tutmus, buna karsin
büyümesi hiz kazandigi için demire olan gereksinimi artmistir. Kati gidalara
basladiginizda gerekli demiri; tahil ürünlerinden hazirlanmis ve demir eklenmis
hazir bebek besinlerinden (cereal), yesil sebzelerden ve etlerden alacaktir.
Silme, dört yemek kasigi tahil ürününde (cereal) 7 mg. demir vardir.
√ Bebeginiz kati gidalara basladiginda ne gibi degisiklikler
beklenebilir?
• Bebek kati gidalar yemeye basladiginda diskisi daha degisken
ve kati bir hale gelecektir. Gidasindaki artan seker ve yag orani diskisinin
daha fazla kokulu olmasina yol açabilir. Bezelye gibi yesil sebzeler diskisini
koyu yesil renge, pancar türü gidalar kirmiziya döndürebilir. Besinleri püre
halinde yemiyorsa bir kismini hazmolmamis olarak diskisinda
görebilirsiniz(bezelyenin veya misirin kabugu gibi). Çocugunuzun sindirim
sistemi henüz tam anlamiyla gelismemistir, ve bütün bunlar normaldir. Ancak,
diskisi eger asiri gevsek, sulu veya sümüklü olursa bu sindirim sisteminin asiri
bir sekilde tahris oldugu anlamina gelebilir. Bu durumda yedigi mama miktarini
azaltin ve daha sonra ise yavas yavas tekrar alistirmaya çalisin.
√ Sekiz - On ikinci aylarda Beslenme
• Bu dönemde bebeginizin günlük
750 - 900 kaloriye gereksinimi vardir. Bunun yaklasik 400 - 500 kalorisini anne
sütü veya hazir mamadan (Yaklasik 700-750 ml) almasi gerekir. Ancak istahinin
önceki aylara göre daha az olabilecegini unutmayin. Bunun nedeni, hem büyüme
hizinda bir azalma, hem de artik aklini çekebilecek birçok yeni ve ilginç
faaliyetler olmasidir.
√ Pütürlü Gidalar
• Bebeginiz 8 aylik oldugunda
gidalarini kalinlastirmak gündeme gelecektir. Yavas, yavas gidalarini biraz daha
az ezilmis, daha taneli bir hale getirmek onun ileride kendi basina
beslenebilmesine önayak olacaktir. Taneli gidalar daha fazla çigneme
gerektirecektir. Bu dönemde aldigi besinlerin çesitliligini artirmaya devam
edilir. Her zamanki gibi yeni besinlere teker, teker baslamali ve iki yeni besin
arasi 2-3 günden erken olmalidir.
• Verdiginiz yumusak gidalarinda
çesitlerini artirabilirsiniz; örnegin pudingler, patates püresi, yogurt ve jöle
yedirmeye baslayabilirsiniz. Yumurta, çok zengin bir protein kaynagidir ancak
baslangiçta sadece sarisini vermeniz gerekir. Yumurta sarisinin akina oranla hem
besin degeri daha fazla hem de alerji yapma riski daha azdir. Bir-iki ay içinde
bir yumurtayi tamamen yiyebilir. Her zaman yaptiginiz gibi, yeni gidalara birer
birer baslayiniz. Bir sonrakine baslamak için birkaç gün bekleyerek, alerjiye
sebep olup olmadigini gözleyiniz.
• Bebeginizin ellerini kullanma
becerisi gelistikçe eline bir kasik verip yemek vakitlerinde bununla oynamasina
izin verin. Dogru kavramayi ögrendiginde kasigini yemegine daldirin ve kendini
beslemesine izin verin. Baslangiçtaki beklentilerinizin yüksek olmamasinda yarar
vardir zira agzina giren gidadan çok daha fazlasi etrafa bulasabilir.
Sandalyesinin altina serilecek bir musamba temizlik islemini
kolaylastiracaktir.
• Baslangiçta, bir süre için, bir kasik yemegi kendi
kendine alirken bir kasik da siz verebilrsiniz. Kasigini agzina götürmeyi tam
olarak basarabildigi zaman (bir yasindan sonraya sarkabilir) kasigini siz
doldurarak israfi ve etrafin kirlenmesini azaltabilirsiniz. Ancak, birakin
yemegini kendisi yesin.
√ Bebeklerin parmaklariyla yemesine uygun
yiyeceklere sunlar dahildir:
• Kitir ekmek
• iyi pismis makarna,
•
küçük tavuk eti parçalari,
• tavada çirpilmis yumurta,
• tahil ürünü
gevrekler, krakerler
• muz parçalari
o Ona, degisik tatta, renkte, görünümde, kokularda besin seçenekleri sunun.
Yutmasi zor olan ve bogulmasina neden olabilecek büyük isiriklar almamasi için
gözünüzü üstünden ayirmayin).
√ Ayrica çignemeden yutabilecegi için,
dört yasindan küçük çocuklara:
• kasik kasik fistik ezmesi,
• üzüm,
•
sert sekerlemeler
• patlamis misir,
• pismemis bezelye,
• salatalik,
• findik fistik gibi kabuklu yemisler gibi sert ve yuvarlak besinler
vermeyiniz. Sosis ve et parçalari da bogulmaya neden olabilir.
o Kendi
basina yemeye yeni yeni basladigi zamanlarda, eline kasigi karni aç iken
verirseniz isler daha rahat yürüyebilir. Eglenmekten çok yemek yemeye
çalisacaktir. Bu dönemde sizin gibi günde üç ögün yemek yemesine karsin, onun bu
daginik tarzini herkesin yemek zamanina denk getirmeyi istemeyebilirsiniz.
Birçok aile, bir orta yol olarak; bebegin karnini önceden doyurup, digerleri ile
beraber sofrada otururken eline yiyebilecegi birseyler vermeyi tercih
eder.
√ Mama Sandalyesi
• Bebeginiz alti yedi aylik oldugunda, artik
mama sandalyesinde dik oturabilecek duruma gelmis olacaktir. Sandalyesinde bir
minder olmasi daha rahat etmesini saglayacaktir. Bu minder üzerine dökülen
yiyeceklerle sik sik kirleneceginden sökülüp yikanabilir özellikte olmasi
gerekir. Mama sandalyesi almaya gittiginizde tepsisi yüksek kenarli ve
ayrilabilir özellikte olanlari tercih ediniz . Bu kenarlar, eli kolu durmayan
bebeginizin tepsinin üzerindeki tabak ve yiyecekleri düsürmesini
zorlastiracaktir. Tepsinin sökülebilir özellikte olmasi onu oldugu gibi lavobaya
götürüp yikayabilmenize olanak saglar. Bu özelligin degerini önünüzdeki aylar
boyunca daha da çok takdir edeceksiniz (Tüm sandalyeyi, oldugu gibi dusun altina
koyup yikamaniz gereken günler de olacaktir.
√ Ayrica :
• Devrilme
riskini azaltmak açisindan tabani genis olanlari tercih edin
• Katlanabilme
özelligi varsa her kullanimda açik bir sekilde kilitlendiginden emin olun
•
Bebek mama sandalyesine her oturusunda emniyet kemerlerini baglayin, bunun
üstünde ayaga kalkmasina izin vermeyin
• Mama sandalyesi ayagiyla bir yere
uzanip kendini itmesine veya devirmesine olanak vermeyecek bir konumda
yerlestirilmelidir.
• Bebeginiz mama sandalyesinde otururken onu hiç yalniz
birakmayin, baska çocuklarin sandalyeye çikmasina izin vermeyin. Bu esnada
sandalye devrilebilir.
• Masalara takilan mama sandalyeleri ayaklilar için
bir alternatif degildir. Disarida iken bu tür bir sandalye kullanmayi düsünüyor
iseniz masa üzerine kilitlenebilen bir tanesini tercih edin. Bunlari takacaginiz
masanin bebegin agirligi ile devrilmeyecek kadar agir olsun. Çocuk ayaklarini
masaya dayayabilecekse sandalyeyi yerinden çikarabilir.
√ Sekiz Ila Onikinci Aylardaki Bebeklerin Bir Günlük Menü Örnegi
√
KAHVALTI
▪ ¼-½ bardak tahil ürünü (cereal) ile hazirlanan kahvaltiliklar veya
çirpilmis yumurta sarisi
▪ ¼-½ bardak küçük parçalara dogranmis
meyvalar
▪ 120-180 ml. Hazir mama
√ ARA ÖGÜN
▪ ½ bardak elma
suyu
▪ ¼ bardak küçük parçalar halinde dogranmis peynir veya pismis
sebzeler
√ ÖGLE YEMEGI
▪ ¼-½ bardak yogurt veya lor
▪ ¼-½ bardak
sari sebzeler ·120-180 ml. Hazir mama
√ ARA ÖGÜN
▪ ½ bardak elma suyu
▪ 1 parça bisküvi veya kraker
▪ ¼
bardak küçük dogranmis peynir veya et
√ AKSAM YEMEGI
▪ ¼ bardak küçük
dogranmis kirmizi veya beyaz et veya tofu (soya fasulyesi proteini)
▪ ¼-½
bardak yesil sebze
▪ ¼ bardak sehriye, makarna, pilav veya patates
▪ ½
bardak meyva
▪ 120-180 ml hazir mama
√ YATMADAN ÖNCE
√ 180-240 ml
hazir mama veya su (hazir mama yedigi zaman arkasindan su veya firça ile
dislerini temizleyin)
• Bebeginize bal vermeyin. Baldan kaynaklanan bebek botulizm vakalari
bildirilmistir.
• Asiri beslemekten kaçinin. Bebek basini çevirdiginde veya
mamaya ilgisiz göründügünde beslenmeyi kesin.
• Tahil ürünleri ve diger
yiyecekler için bebek kasigi kullanin. Tahil ürünlerini biberona koymayin.
•
Ilk dört ay sadece anne sütü veya mama kullanin. Bu dönemde kati besin
vermeyin.
• Bebeginize birinci yas gününe kadar süt vermeyin. Ilk yil biberon
mamasi veya anne sütü verin.
• Bebegin mamasina tuz veya seker koymayin.
Mamalarin kutularini okuyun, tuz ve seker eklenmis mamalardan kaçinin.
•
Bebeginize sebze ve meyve vermeye baslarken haftada sadece tek bir gida ekleyin.
(Ilk hafta kabak, ikinci hafta kabak ve/veya havuç gibi)
• Bebeginize tatli,
sekerleme, kola, gazoz, meyve özlü içecekler, tatlandirilmis tahil ürünü
vermekten kaçinin.
• Bebeginize hazir karisik gidalar vermeyin. Bunlarin
nisasta, su ve tuz içerikleri yüksek olur.
• Birçok beslenme uzmani meyveden
önce sebze verilmesini önermektedir. Böylece meyvenin tatli olan tadina alisip
sebze yemesi önlenmeyecektir.
• Bebeginizin beslenmesi ile ilgili sorun ve
endiselerinizi doktorunuza danisin.
• Verilen miktarlar ortalamadir.
Bebeginiz daha fazla veya az yerse endiselenmeyin.
