Sperm sayisini, seklini, hareketini degerlendirmeye yönelik bir testtir. Yani hem nitelik hem de nicelik degerlendirilir. Testislerin sperm üretme kapasitesini, erkek genital sisteminin saglikli olup olmadigini degerlendirmede ilk adimdir. Bosalma sirasinda, semen örneginde, belli sayida, normal ve hareketli sperm olmalidir ki fertilizasyon (döllenme) gerçeklesebilsin. Sperm sayisi, normal spermlerin anormal sekilli spermlere orani, hareket derecesi iyi olan sperm miktari degerlendirilir. Ayrica verilen semen örneginin miktari, pHsi, rengi, lökosit varligi, fruktoz miktari, likefaksiyonu gibi özellikleri degerlendirilir. Belli zaman dilimlerinde spermlerin hareketliligi incelenir. Hareket tiplerine göre siniflama yapilir. 4. derece, ileri dogru hizli hareket eden normal hareket biçimidir ve orani önemlidir. 0.derece, hareket etmemesidir.
3 günlük cinsel perhizden sonra yapilir. Islemin dogru sonuç vermesi için sperm örnegi en gec 1 saat içinde laboratuara ulastirilmali, tercihen sperm örnegi laboratuara yakin bir mekanda verilmelidir. Bu amaçla infertilite merkezlerinde sperm örnegi verebileceginiz bir alan ayrilmistir. Sperm degerlendirme kriterleri, birkaç farkli siniri kullanir. Kruger kriterleri özellikle sperm sekil bozukluklarini göz önüne alan bir degerlendirme yöntemidir. Özel bir boyama sonrasi sperm sekil (morfoloji) özellikleri incelenerek sperm örneginin fertilite (dogurganlik) kapasitesi belirlenir.
Sperm analizi sonucuna göre ideal olarak karar verebilmek için, ayri dönemlerde yapilmis en az 2 farkli sperm örnegi incelenmelidir. Sperm analizinde bir fertilite sorunu saptanirsa erkegin fiziksel ve hormonal ileri muayenesine geçilir. Sperm üretim döngüsü 2-3 ayda bir tekrarlanir. Yani üretilen bir sperm 2-3 ay sonra semene salgilanacaktir. Ayni sekilde kisinin karsilastigi zararli etkenler veya tedavi için kullanilan faydali ilaçlar da sperm üretimini 3 ay içinde etkileyebilir. Semen analizi sonuçlarini degerlendirirken bu süreç akilda tutulmalidir.
