▪ 1742 yilinda Ingiliz Donanma Doktoru James Lind ; disetleri sisligi, kanamasi , ciltte kanamalar ve yaralar ile seyreden Skorbüt hastaligini limon suyu kullanarak tedavi etmisti. 1928 yilinda Albert Szent tarafindan sentez edilmistir.
▪ Askorbik Asit, monosakkarit türevidir. C Vitamini'nin asiditesi 3. karbonunda yer alan enol hidrojenine baglidir. Oksitlenmesinin ilk ürünü Dehidro L. Askorbik Asit olmaktadir. Insanlardaki degisimi de bu asamada kalmaktadir. Canlilarda C vitamini oksitlenmis ve indirgenmis olarak iki sekiliyle bulunmaktadir. Bu tepkime iki yönlüdür ve her ikisi de C vitamini aktivitesi gösterir.
▪ Dehidro Askorbik Asit tekrar oksitlendigi zaman vitamin aktivitesini kaybeder. Bitki ve hayvanlar C vitamini sentez edebildikleri halde insan L.Gulonoksidaz enzimine sahip olmadigi için C Vitamini sentezi yapilamaz. C Vitamini, suda çözünen bir vitamindir. Bu nedenle vücutta depolanmaz ve her gün vücuda alinmasi gereken vitaminlerdendir.
▪ C Vitamini suda kolay çözülür. C Vitamini beyaz kristal toz halindedir. Besin maddelerinde yer alan Askorbik Asit hava ile temasi sonucu okside olur ve vitamin etkisini kaybeder. Çig besin maddelerinde Askorbik Asidi okside edecek enzim yer alir ve bu enzim besin maddesi saglamken aktivite göstermemektedir. Kesme veya soyma gibi durumlarda enzim aktifleserek Askorbik Asidi okside eder. Bu enzimin aktivitesi bakir iyonu varliginda artmaktadir.
▪ C Vitamini incebarsaklarda emilmektedir. 100 mg'a kadar dozlarda emilimi % 95 lere dek olabilmekteyken miktar arttikça emilim de azalmaktadir. 1 gram C Vitamini alindiginda emilim % 70' lere kadar düser. Bu nedenle besin maddeleri ile alinan C Vitamini , saf alinan C Vitamini'nden daha iyi emilir. Emilimle birlikte kanda hizla gözlenir. Fazla C Vitamini idrar ile oksalat seklinde atilir. C Vitamini oksidoredüksiyon reaksiyonlari ile indirgenmis formu olan Dehidroaskorbik Asit olarak görev yapar.
√ C VITAMINI NELERDE BULUNUR?
● C Vitamini ; vücudun savunma sisteminin güçlenmesini , nezle ve gripde olusan belirtilerin hafiflemesini ve besinlerle vücuda alinan demirin emiliminin artmasini saglayabilen bir maddedir.
● C Vitamini , insan vücudunda depolanmamaktadir. Karacigerde minimal depolandigi iddia edilmektedir.
● C vitamini en çok taze meyve ve sebzelerde yer alir. Kirmizi Biber, Portakal, Greyfurt, Üzüm, Kavun, Kivi, Mandalina, Mango, Ahududu, Çilek, Armut, Karpuz, Kusburnu, Maydanoz, Domates bol C vitamini içerir.
● Yesil sebzeler, avokado, karnabahar, lahana, patates, bezelyede de C Vitamini vardir.
● Hayvansal besinlerde C vitamini yer almaz.
▪ Miktar olarak ; her 100 gram için > Kirmizi Biberde 190 mg, Karnabaharda 115 mg, Çilekte 60 mg, Portakalda 50 mg ve Greyfurtta 40 mg C Vitamini vardir. Hava ile temasta 3 saat içinde bu degerler % 50 kadar kaybolabilmektedir.
▪ Önerilen Tüketim Standardi ; ortalama 60 mg günlük doz önerilir. ( önerilir = eksiklik gelisimini önleyecek günlük asgari doz )
√ C VITAMINI NE ISE YARAR?
▪ C Vitamini bag dokusunda kollagen yapimi için hidroksiprolin sentezinde koenzim olarak görev yapar ve kemik gelisimi için gereklidir.
▪ Dislerin saglikli gelismesini saglar.
▪ Kollajen, ayni zamanda kalp fonksiyonlari için gereklidir.
▪ Cilt sagligini korur.
▪ Antioksidan olarak bilinen üç maddeden birisidir. (E Vitamini, Beta Karoten ve C Vitamini).
▪ Serbest radikaller olarak bilinen zararli maddeleri etkisiz hale getirir.
▪ Kanser yapici maddelerin olusumunu önler.
▪ C Vitamini, kanda kolesterolün normal düzeylerde bulunmasini temin eder.
▪ Vücutta yag asit düzeylerini düsürür.
▪ Nezle ve Gripte ortaya çikan belirtilerin önüne geçer.
▪ Enflamasyon hallerinde olusan hücre savunma mekanizmalarini düzenler.
▪ Vücudun savunma sisteminin fonksiyon görmesine yardimci olur. Savunma sisteminde; interferon olusumu, kompleman aktivitesinin saglanmasi ve antikor yapimini gerçeklestirir.
▪ Kilcaldamarlarin duvarlarinin saglikli olmasi ve kil köklerinin saglikli kalabilmesi için gereklidir.
▪ Vücutta steroid sentezinde görevlidir.
▪ Diger bazi vitamin ve minerallerin kullanilabilmelerini (E vitamini, A vitamini, B2 Vitamini, B5 Vitamini, Folik Asit, Demir, Kalsiyum vb) saglar.
• Adrenal bez ve kadinlarda yumurtaliklarda ( overler ) C Vitamini yüksek oranlarda bulunur. C Vitamini ile ilgili gerekli bilgiler hala tam olarak tespit edilmemistir. C Vitamini ile pek çok çalisma devam etmektedir.
• Yapilan çalismalarda Katarakt'in tekrarlamasini % 76 gibi oranlarda azalttigi gösterilmistir. Düsük C Vitamini aliminin kalp hastaliklarini ve kalp krizlerini 2.5 kat arttirdigi belirlenmistir. 400 mg C Vitamini aliminin tüm ölüm oranlarinda % 65 kadar azalmayi sagladigi tespit edilmistir.
• Kolesterol ve diyetle alinan yaglar nedeniyle damarlarin zarar görmesini önledigi belirlenmistir. Bir hamburgerde yer alan trigliseridlerin vücuda alindiginda 4 saat için vücutta % 60 oranda yüksek kaldigi saptanmis ve bunun düsürülmesinin 1000 mg C vitamini ve 800 mg E Vitamini ile mümkün oldugu ileri sürülmüstür.
• C Vitamininin, Aspirinin mideye yaptigi zarari azaltabildigi, kalp krizi sonrasi kalp damarlanmasini kolaylastirdigi belirlenmistir. Dokularin radyasyondan gördükleri zarari azalttigi gösterilmistir.
• C Vitamininin grip ve nezlede kullanimi için yapilan çalismalarin bir bölümü hiç bir faydasi olmadigini göstermekle birlikte bazi çalismalarda 1000 mg/gün dozda grip ve nezle belirtilerini hafifletebildigi tespit edilmistir. Bu etkisi hala tartismalidir.
• C Vitamini ile göz hastaliklarinin önlenebildigi iddia edilmektedir. Vücutta, C Vitamini seviyeleri ne kadar yüksekse kan basincinin o kadar düsük oldugu belirlenmistir.
• Felç veya Inmeyi önleyici etkisi yapilan çalismalarda anlamli olarak bulunmamistir.
√ C VITAMINI EKSIKLIGINDE NE OLUR?
▪ C Vitamini , insan vücuduna dört gün boyunca alinmadigi zaman eksiklik belirtileri baslayabilmektedir.
▪ Sirasi ile ilk önce bacaklarda olarak cilt ve kil degisiklikleri olur.
▪ Asiri sinirlilik ve istah kaybi gözlenir.
▪ Tedrici olarak eksiklik devam ederse 4 ay gibi bir sürede Skorbüt'ün tüm belirtileri ortaya çikar.
▪ Hizli kemik büyümesi döneminde C Vitamini eksikligi kemigin periost ve korteks bölümlerinde ayrilmalara yol açar. Periostalti kanamalari olusur.
▪ Kemik büyümesinin yavas oldugu yaslarda ise ; epifiz ve diyafiz bölümleri arasinda kaynama gerçeklesmez ve kemiklerde kiriklar olusur.
▪ Kilcal damarlarin duvarlarinda zayiflama gözlenir. Kil foliküllerinde kanamalar olusur.
▪ Büyüme duraklar, enfeksiyonlara karsi vücut direnci azalir ve sik mikrobik hastaliklar gelismeye baslar.
▪ Disetleri siser ve kanamalar olur. Disler kaybedilebilir.
√ C VITAMINI ASIRI DOZUNDA NELER OLUR?
° C Vitamini güvenle kullanilabilen bir maddedir. Günde 2 gram gibi yüksek dozlarda alinirsa karin agrisi ve ishale yol açabilmektedir. Uzun süre ile yüksek dozlarda kullanilmasi böbrek taslarinin olusumuna neden olabilir. Böbrek Hastalarinin, C Vitamini kullanmamasi gereklidir. Akyuvarlarin mikrop öldürücü etkisini azaltabilir ayrica demir mineralinin vücutta asiri miktarlarda birikmesine neden olabilir.
