ADRENAL BEZ VE HASTALIKLARI : Her biri böbregin üst kisminda yerlesmis bulunan
ve yine her biri bas parmaginizin uç kismi büyüklügünde olan iki adrenal bez
vardir. Iki kisimdan olusur. Medulla denen iç kisim ve korteks denen dis tabaka.
Medulla, adrenalin ve noradrenalin adli iki çesit hormon salgilar. Bu
hormonlarin üretilmesi beyin ve buna bagli olarak çalisan hipofiz bezi
tarafindan kontrol edilir.Adrenalin ve noradrenalin kana salgilandigi zaman kalp
atis hizini ve kan basincini artirir ve diger vücut fonksiyonlarini etkiler.
Genellikle fiziksel ve duygusal stresler bu hormonlarin salgilanma islemini
baslatir.
Korteks kismi ise, kortikosteroidler denen bir grup hormon üretir. Bu
hormonlarin üç çesidi vardir. Bunlardan biri, cinsiyet hormonlari olup erkek
hormonlari (androjen) ve disi hormonlari (östrojen ) içerir. Ikinci çesit
glukokortikoidlerdir. Bunlar karacigerde nisastali gida maddelerinin glikojene
degismesini saglar. Böbrek üstü bezinin korteks kisminin salgiladigi üçüncü
çesit olan mineralokortikosteroidler, mineral tuzlari ve potasyumun vücut
tarafindan kullanimini kontrol eder.
CUSHING SENDROMU
Bu hastalik, böbrek üstü bezinin korteks bölgesinin
salgiladigi glukokortikoid hormonlarin asiri miktarda kana karismaya
baslamasiyla ortaya çikar. Bu türden bir asiriligin ortaya çikmasi, adrenal
bezlerde fazla hormon üretiminin olmasi veya bir baska rahatsizligi tedavi etmek
için steroid ilaçlarin (kortizon) uzun süreyle kullanilmasinin sonucu
olabilir.
Belirtiler:
o Birkaç ay ile yillar arasinda degisen bir
süreden sonra yüz yuvarlaklasir ve daha kirmizi bir görünüm alir. o Omuzlar
arasinda ve üstünde kambura benzer yag birikimi
o Gövdenin alt kisminda cilt
üzerinde çatlaklar
o Bitkinlik ve kaslarda zayiflik
o Su toplanmasi
(ödem)
o Hipertansiyon (yüksek tansiyon)
o Asiri killanma
o Ruhsal
sarsinti
o Iktidarsizlik veya adetten kesilme
o Özellikle omurga ve legen
kemiklerinde osteoporoz
o Seker hastaliginin baslamasi
o Çürüklerin çok
kolay bir sekilde ortaya çikmasi
Eger belirtiler bir ilaç tedavisi
nedeniyle ortaya çikiyorsa tedavi, bunlarin kullanimini durdurmayi veya dozaji
azaltmayi içerir. Cushing sendromu adrenal bezlerde, hipofiz bezinde veya
karacigerde bir tümörün asiri hormon salgilanmasina yol açmasi sonucu olarak
ortaya çikiyorsa tümörün alinmasi veya adrenal bezlerden birindeyse bezin
alinmasi en iyi tedavi sekli olabilir.
ADDISON HASTALIGI
Cushing
sendromunun aksine Addison hastaligi, adrenal bezin korteks kisminin yeterli
steroid hormonu üretemedigi zaman ortaya çikar. Adrenal bezin bu türden bir
yetmezligi, otoimmun hastaliklarda oldugu gibi, kendi kendini tahrip eden bir
süreç sonucu veya tüberküloz gibi bir baska hastaligin sonucu olabilir. Bebeklik
de dahil her yasta görülebilir. Kadin ve erkekte görülme sikligi esittir.
Belirtiler:
o Bitkinlik, zayiflik, bilinç uyusuklugunun eslik ettigi
hareketsizlik hali ve anemi
o Kilo kaybi ve istah azalmasi
o Cildin
kararmasi
o Hipotansiyon (Düsük kan basinci)
o Hipoglisemi (kan sekerinin
düsmesi)
o Ishal, hazimsizlik kusma veya kabizligin eslik ettigi karin
agrilari
o Cinsel istekte azalma
Acil durum:
o Akut adrenal
yetmezligi (Addison krizi)
o Su kaybi (ishal ve kusma)
o Sok ve bilinç
kaybi
Fiziksel bir stres, enfeksiyon, yaralanma, kusma, ishal ve diüretik
(idrar söktürücü) gruptan ilaç kullanilmasi ile ortaya çikabilen akut adrenal
yetmezlik için acil hastane tedavisi elzemdir. Adrenal yetmezlik, tuz
solüsyonlari ve steroid hormonlarin enjeksiyonu da dahil acil tibbi bakimi da
gerektiren ve yasami tehdit eden bir durumdur. Ancak erken teshis edildigi zaman
tedavi edilebilir.
