deli dana hastaligi bovine spongioforme encephalopathie : Ingiltere de 10
yil önce patlak veren ve sigir etinden insanlara da geçebilecegi kabul edilen
Deli Dana hastaliginin baslica nedeninin hayvanciligin bir sanayi haline geldigi
Avrupa da sigirlarin ot yerine etle beslenmesi oldugu saniliyor.
Avrupa
ülkelerinde et ve süt hayvanlari ucuz ve karli oldugu gerekçesiyle, giderek
artan biçimde, bitkisel yemler yerine kemik tozu ve insan tüketiminde
kullanilmayan artik etlerden imal edilen yemlerle besleniyor. Birçok bilim adami
dogal beslenme biçimine aykiri bu diyetin tehlikeli hayvan hastaliklarinin
yayilmasina neden oldugunu düsünüyor.
BSE : BSE, Bovine Spongioforme
Encephalopathie kelimelerinin kisaltilmasi. Türkçesi: Sigirlarin beyinlerinde
süngerimsi biçimde dejeneratif degisiklerin olusmasiyla belirgin hastalik.
Hastaliga yakalanan sigirlarin hareketlerinde anormallik oldugu için, bu
hastaliga halk arasinda deli dana hastaligi denildi.
BSENIN KÖKENI
: Deli dana hastaligina çok benzeyen ve sadece koyunlarda görülen Scarpie
hastaligi, yaklasik 250 yildir biliniyor. Bu hastalik, diger hayvan türlerine
bulasabiliyor. Scarpie hastaligindan ölmüs bir koyun, sigirlar için hazirlanan
yemlere katki maddesi olarak kullanildiginda, hastalik sigirlara
bulasiyor.
BSENIN SIGIRLARDAKI BELIRTILERI : Hastaligin ilk belirtileri
genellikle bulasma tarihinden 4-6 yil sonra görülüyor. Ilk belirtiler, hayvanin
temas sirasinda çok korkmasi, dislerini gicirdatmasi ve saldirgan davranislar
göstermesi. Hastaligin ileri safhasinda sigirlar, burunlarini ve bögürlerini
anormal bir biçimde yalar, kulak hareketleri hizlanir, bas ve kulaklarin durusu
anormallesir.
Hayvanlar çok fazla titrer ve bacaklarini kontrol
edemezler. Çok kasindiklari için, genellikle kafa derileri yaralanmistir.
Sigirlar, hastaligin son safhasina dogru düser ve felç olur. Hastaligin
basladigi tarihten 2-3 ay sonra da ölürler.
BSE INSANA NASIL BULASIR? :
BSE hastaliginin insanlara da bulastigi biliniyor. BSEnin insanlarda görülen
biçimi klasik Creutzfeldt-Jakob hastaligina çok benziyor. Creutzfeldt-Jakob
hastaligi ilk kez 1920li yillarda iki Alman Nörolog tarafindan tarif edilmisti.
Bu hastalik, insanlarda normalde 60 yasindan sonra görülüyor. Klasik
Creutzfeldt-Jakob hastaliginin nedenleri hala bilinmiyor.
Son zamanlarda
genç insanlar da Creutzfeldt-Jakob hastaliginin belirtilerine çok benzeyen bir
hastalik nedeniyle hayatini kaybedince, bilim adamlari, BSEnin insanlara da
bulastigi sonucuna vardilar.
CREUTZFELDT-JAKOB HASTALIGININ BELIRTILERI :
Hastaligin ilk belirtileri yorgunluk, uyku bozuklugu ve istahsizlik. Hastalar,
dizlerinde agri hisseder ve hareketlerini kontrol etmekte zorlanirlar. Ardindan
hafiza kaybi baslar.
Hastaligin son safhasinda istem disi kas hareketleri
hastayi yataga düsürür ve hasta yataginda ölümü bekler. Creutzfeldt-Jakob
hastaliginin tam teshisi ancak otopsiyle yapiliyor. Otopside, hastanin beyninin
süngerimsi bir biçim aldigi görülür.
HASTALIGA YAKALANMAMAK IÇIN NELER
YAPMALI? : BSE hastaligina en fazla Ingilterede yetistirilen sigirlarda ve
orada üretilen yemlerde rastlandigi için, Ingiltereden ithal edilen koyun ve
dana eti alinmamalidir.
Bilim adamlari, hastalikli sigirlardan yapilan
süt ürünlerinde ve et suyu tabletleri gibi ürünlerde çok az sayida virüs
bulundugu için, hastaligin bu ürünlerden bulasmasinin mümkün olmadigi görüsünde.
Beyin, dalak ve omurilik içeren ürünler ise çok tehlikeli. Sigir dokulari içeren
kozmetik ürünlerinin de tehlikeli olmadigini belirten bilim adamlari, her
ihtimale karsi bitkisel maddelerden yapilan ürünlerin tercih edilmesini
öneriyor.
BSE VEYA CREUTZFELDT-JAKOB HASTALIGININ TEDAVISI : Ilaç
tedavisi su an mevcut degil.
BSE HASTALIK ZINCIRI NASIL KIRILIR? :
Scarpie hastaligi nedeniyle ölmüs koyunlarin, hayvan yemi olarak kullanilmamasi
gerekiyor. Hastalanan sigirlar hemen kesilmeli ve yakilmalidir.
