Atesin ani olarak yükselmesi bazi çocuklarda atesli havale denilen bilinç kaybi,
katilasma ve istem disi kasilmalara yol açabilir. 6 ay - 7 yas arasindaki
çocuklarin % 2 ile 4 'ünde görülür. Olgularin hemen hemen yarisi 1-2
yaslarindadir. Atesli havaleye ailevi yatkinlik söz konusu olabilir. Bir kez
atesli havale geçirmis olan çocukta tekrar havale görülme olasiligi % 30
kadardir. Üç yil hiç havale geçirmezse bu siklik % 10 'a iner. 15 dakikadan kisa
süren, gün içinde yinelemeyen havale için \"basit atesli havale\" deyimi
kullanilir. Çok sayida ve uzun süren havale nöbetleri \"kompleks atesli havale\"
olarak adlandirilir. Basit atesli havale hiçbir araz birakmazken, kompleks
olgularda ileride sara hastaligi görülme sikligi artarak % 9 'u
bulur.
Ates çesitli enfeksiyon hastaliklari ile iliskili olarak meydana
gelebilir. Atesin yüksek ya da hafif olusu her zaman hastaligin ciddiyetiyle
baglantili degildir. Basit bir viral enfeksiyonda yüksek ates, belirgin bogaz ya
da idrar yolu iltihabinda hafif ates görülebilir. Baslatan faktör her ne olursa
olsun ates, vücudun savunma araçlarindan birisidir. Mikroplar en iyi dogal vücut
sicakligi olan 36.5 - 37.5 santigrat derecede ürerler. Bagisiklik sitemimiz bir
enfeksiyon söz konusu oldugunda beyindeki vücut sicakligini düzenleyen merkezin
termostat ayarini degistirerek isiyi yükseltir. Böylece ideal üreme ortam
sicakligindan yoksun kalan mikro organizmalar istedikleri gibi çogalamazlar.
Görüldügü gibi hafif ates aslinda enfeksiyonla mücadelede basariyi
arttirmaktadir. Yüksek ates ise istenmeyen bir durumdur. Vücut sicakligi gerekli
müdahalelerle 39.5 C derecenin altinda tutulmalidir.
Soru: \"Çocugumun
atesi var, ne yapmaliyim?\"
Yanit: Çocugunuzun üzerinde varsa yorgani
kaldirin, kalin giysileri çikarin. Atesi 38'in üzerindeyse doktorunuzun önerdigi
miktarda \"parasetamol\" surubu içirin. Içemiyorsa fitil de kullanabilirsiniz.
Ates düserken terleme ile sivi kaybi meydana geldiginden sik sik su vermeyi
ihmal etmeyin. Islak iç çamasirlarini degistirin. Ates 39.5'in üzerindeyse
anlatilanlara ek olarak çocugunuzu tamamen soyun, yatagina bir havlu serin,
üzerine yatirin. Islak bir sünger ya da bezle alin, boyun, koltuk altlari, bacak
aralari ve büklüm yerlerini sik sik silin. Bu is için buzlu, kolonyali, sirkeli
degil sadece ilik su kullanin. Yarim saat içinde ates düsmezse doktorunuzla
görüsün ya da hastaneye basvurun. Hastaligin nedenine yönelik tedavi gerekliligi
(antibiyotik vb) mutlaka hekim tarafindan verilmesi gereken bir
karardir.
Soru: \"Atesi düsürmek için ASPIRIN verebilir miyim?\"
Yanit:
Aslinda kesinlikle aspirin kullanmayin demek mümkün degildir. Ancak çocugunuz
\"viral enfeksiyon\" örnegin grip, kizamik ya da su çiçegi geçiriyorsa aspirin
kullanildiginda çok nadir olarak \"Reye sendromu\" sorunuyla karsi karsiya
kalinabilir. Reye Sendromu karaciger hasari ile seyreden bir hastalik
tablosudur. Tek nedeni aspirin kullanimi degildir. Ama viral enfeksiyonlarda
aspirin kullanilan olgularda sikliginin arttigina dair yayinlar vardir. Aniden
atesi yükselmis bir çocukta etken viral midir degil midir diye arastirmaya çogu
kez zaman olmayacagi için aspirin yerine parasetamol kullanmak daha güvenli bir
seçenek olmaktadir.
Soru: \"Çocugum havale geçirirken, ne
yapmaliyim?\"
Yanit: Yaptiginiz tüm müdahalelere ragmen çocugunuz gözlerini
bir noktaya dikip sizinle iletisimini kaybeder, agzi köpürür, vücudunda
kasilmalar meydana gelirse ilk yapilacak sey panige kapilmamaktir. Onu hemen
yere yatirin, ayiltmaya çalismayin, saga sola kosup yalniz birakmayin, yaninda
durun. Kusarsa gövdesini ve basini bir yana çevirin. Dislerinin arasina elinizi
ya da bir cismi sokusturmaya çalismayin, zorlamayin. Eger kendiliginden
aralanmis ise bükülmüs bir kumasi araya hafifçe sokabilirsiniz. Bu uygulamada
amaç dilin isirilmasini önlemektir. Tekrar ediyorum bir sey sokmak için zorlamak
yok!
Havale bir kaç dakika içinde kendiliginden duracaktir. Sabirla bekleyin
(bu bekleyis insana saatler geçiyor hissini veriyor olsa da) .. Havale geçiren
çocugu kapip soguk dusun altina sokmayin. Siz dus yaptirsaniz da yaptirmasaniz
da havale duracaktir. Havale durduktan sonra doktorunuza bas vurun. O gereken
tedaviyi düzenleyecektir. Eger havale durmuyorsa vakit yitirmeden acil servisi
olan bir hastaneye götürürün.
Soru: \"Hastanede neler
yapiliyor?\"
Yanit: Hastanede çocugunuzun solunum yollari aspiratör denilen
aletle temizlenecek, oksijen solutulacak, makatindan içeriye havale durdurucu
madde (diazepam, klonazepam) verilirken bir yandan serum takilacaktir. Havale bu
sekilde de sona ermezse damar yolundan havale durdurucu maddeler verilebilir.
Çocugunuz bir süre gözlem altinda tutularak gerekli incelemeler yapilacaktir.
Atesin nedeni saptandiktan sonra asil nedene yönelik tedaviler düzenlenecektir.
Kompleks atesli havale geçiren çocuklara uzunca bir süre (6 ay-2 yil) havale
önleyici ilaç kullanilmasi gerekebilir.