Malign Melanom:
Amerikada insidansi son yillarda en çok artan malignansidir. Tipik lezyon irregüler, hafif kabarik, düzensiz sinirli ve pigmente bir cilt lezyonudur. %5-10 kadari pigmentsizdir, bunlara amelanotik melanom denir.
Melanoma, dönüsmüs melanositlerden köken alir ve bulunduklari her yerde görülebilir(SSS, göz, GIS, safra kesesi vs.) %90dan fazlasi ciltte görülür. %4 kadari primeri bilinmeyen metastaz seklinde görülür. Ciltteki displastik nevüs sayisi da malign melanom gelisiminde etkili bir faktördür.
Tümör gelisimi sonrasi önce epidermiste radial, daha sonra dermise vertikal yayilim gerçeklesir. 4 tipi vardir: Siklik sirasina göre süperfisyel yayilan, nodüler, lentigo maligna ve akral lentijinöz.
√ Süperfisyel yayilan tip:
%70 kadari, en sik görülen tiptir. Eller ve ayaklar disinda her yerde görülebilirler. Genelde yassi, ortasinda regresyon alani bulunan lezyonlardir. Ortalama tani kondugu boyut 1-2 cm civaridir.
√ Nodüler tip:
%15-20. Daha koyu ve kabariktirlar. Histolojik kriter radyal yayilim olmamasidir, vertikal yayilim vardir. Agresif seyirlidir ve prognozu daha kötüdür.
√ Lentigo maligna (Hutchinsonun melanotik çili):
%5-10. Siklikla yaslilarda boyun, yüz ve el sirtlarinda görülür. Etraflarinda solar dejenerasyon bulgulari genelde her zaman vardir. Boyutlari büyük olabilir, metastaz nadirdir. En iyi prognozlu tiptir.
√ Akral lentijinöz tip:
En az görülen tiptir. Avuç içi, ayak tabani ve tirnak altinda görülürler. Koyu tenli insanlarda daha sik görülür. Prognozu süperfisyel ve nodüler tip arasindadir.
¤ Prognoz:
Temelde tümörün invazyon derinligine ve lenfatik yayilima baglidir. Evrelemede TNM sistemi kullanilir. T siniflamasi temelde Clarkin histolojik siniflamasini baz alir. Lenfatik yayilim olmasi kötü prognostik isarettir; N1 olmasi evre I ve IIyi evre IIIe kaydirir.
√ Diger önemli prognostik faktörler:
• Anatomik lokasyon: Ekstremiteler, gövde ve yüzden daha iyidir.
• Ülserasyon: Ülser varligi kötü prognozdur.
• Cinsiyet: Genelde kadinlarda prognoz daha iyi. Kadinlarda melanomlar tedavisi daha kolay lokalizasyonlarda bulunuyorlar.
• Histolojik tip: Lentigo maligna en iyi prognoza sahip. Nodüler tip kötü olmakla birlikte evresi ve invazyon derinligi esit oldugunda süperfisyel yayilanla esit prognoza sahip oldugu bildirilmekte.
√ Tedavi:
° Temelde cerrahidir. Bütün süpheli lezyonlara eksizyonel biyopsi yapilmalidir. Rezeksiyon genisligi tartismali olmakla birlikte in situ lezyonlar için 0.5-1 cm, T1 lezyonlar için 1 cm, daha derin lezyonlar için 2-3 cm saglam doku ile birlikte rezeksiyo gereklidir. Lenfatiklerin çikarilmasi için fasyaya kadar doku çikarilmalidir.
° Klinik olarak pozitif olan lenf nodlari yayilim bölgesi ile beraber çikarilmalidir. Lenf nodlari negatif ise evre önemlidir. 0.76-4.0 mm arasinda profilaktik lenf nodu diseksiyonu yapilabilir. Modern yaklasimda sentinel lenf nodu degerlendirilmesi önemli, metastatikse diseksiyon yapilir.
° Soliter ve semptomatik uzak metastazlarin çikartilmasi hastaliksiz sagkalimi uzatabilecegi için yapilmalidir.
° Destek tedavide en önemli asama immünolojik tedavidir. Intravenöz interferon gama 2b metastatik hastalikta sagkalimi uzatir.
° Yaygin hastalikta kemoterapi verilebilir. Ensik kullanilan ajan dacarbazine dir.
° Radyoterapinin faydali olabilecegi gösterilmistir. Özellikle intrakraniyel lezyonlarda faydalidir.
° Ekstremitelerdeki lezyonlar için hipertermik rejyonel perfüzyon faydalidir, cevap çok iyidir.
