Nedeni Herpes simpleks denilen bir virüs olan uçuk genellikle dudak, agiz ve
burun delikleri çevresinde ortaya çikar. Eger dokunulursa, yüze, göze ve vücudun
diger bölümlerine bulastirilabilir. Yapilan arastirmalar, dünya nüfusunun
%80inin yasamlari boyunca en az bir defa uçuk geçirdigini gösteriyor.
Türkiyede ise her yil 8 milyon kisinin uçuk nedeniyle sikinti ve aci çektigi
tahmin ediliyor.
BELIRTILERI NELERDIR?
Uçuk çikmadan önce kendini
belli eder (0-24 saat önceden); karincalanma, kasinma, yanma, sizlama
hissedilir. Bunu o bölgenin kizarmasi, sismesi ve daha sonra da içi sivi dolu
kabarciklarin ortaya çikisi izler. Bu kabarciklar konusurken, gülerken, yiyip
içerken aci ve izdirap verir. Zamanla kuruyup çatlar, sizinti yapar ve açilarak
görüntüyü bozan çirkin bir yara haline gelir.
NASIL BULASIR?
Uçuk,
ön belirtileri ile açik yaranin kapanmasi süresi arasinda bulasicidir. Uçugu
olan bir kisinin kullandigi, havlu, bardak, çatal, kasik vb. esyalardan ve
uçuklu kisinin öpmesi sonucu bulasir. Uçuk virüsü (Herpes simpleks) ile insan
genellikle ilk defa küçükken (0-5 yas) tanisir. Uçugu olan aile bireylerinden
birinin Sevgi dolu öpücügü sonucunda uçuk virüsü vücuda girer. Çogunlukla fark
edilmeyen küçük kizarikliklar seklinde ortaya çikar; agiz içi, dis etleri ve
dudaklar enfekte olur. Ama kimi hassas bünyelerde ciddi enfeksiyon seklinde
görülebilir.
• DIKKAT! UÇUK BULASICIDIR!
• Uçuga dokunulmamalidir. Dokunulursa eller
çok iyi yikanmalidir.
• Bayanlar makyajlarini çikarirken özellikle çok
dikkat etmelidirler. Kesinlikle gözlere dokunulmamalidir.
• Özellikle
bebekler, çocuklar ve diger insanlar öpülmemelidir.
• Uçuklu insanin
kullandigi havlu, bardak, çatal, kasik vb. esyalar ayrilmali ve baskalarinin
kullanmasina izin verilmemelidir.
• Yerken, içerken kullanilan malzemeler
özellikle çocuklar ile paylasilmamalidir.
• Uçuk ve uçuk yarasinin kabugu ile
oynanmamalidir. (Parmaklara uçuk virüsü bulastirirken, uçuk yarasina da diger
mikroplar bulastirilmis olur.)
NIÇIN NÜKSEDER?
o Uçuk virüsü (Herpes
simpleks) vücuda girip ilk enfeksiyonu yaptiktan sonra o bölgedeki isnir
dügümüne girip yerlesir ve istenmeyen bu misafir, vücudun zayif düstügü
durumlarda çogalir ve uçuk çikar.
o Stres
o Asiri yorgunluk,
uykusuzluk
o Asiri günes isigi ve UV isinlari
o Diger enfeksiyonlar
o
Adet dönemi, hamilelik gibi durumlarda virüs aktif hale
geçebilir.
KONTROL EDILEBILIR MI?
Öncelikle uçugun nüksetmesine sebep
olan durumlardan sakinmak gerekir. Örnegin strese bagli olarak gelisir ise;
stresimizi azaltacak gevseme tekniklerini ögrenmek. Yorgunluk ve uykusuzluk
sebep ise; dinlenmek ve iyi uyumak. Günes sebep oluyor ise; dudaklar için
koruyucu krem ya da yüksek koruma faktörlü günes yagi kullanmak ve sapka ile
yüzü günesten korumak gerekir. Tüm alinan önlemlere ragmen uçuk yine de
nüksedebilir.
Ön belirtiler (karincalanma, kasinma, yanma, sizlama)
hissedildiginde o noktaya kisa aralarla antiviral bir uçuk kremini uygulamak
gerekir. Uçuk ya hiç çikmayacaktir ya da çiksa bile hafif
seyredecektir.
EN ETKILI SEKILDE NASIL TEDAVI EDILIR?
o Önceden bazi
madde ve ilaçlar uçugun verdigi rahatsizligi azaltmak için kullanilmistir.
o
Alkol ve antiseptik ilaçlar, Uçugun üzerindeki bakteri enfeksiyonunun
gelismesini engeller
o Agri kesici ilaçlar; Uçugun sebep oldugu agriyi
azaltir.
o Buz uygulamak; Agri azaltilabilir
Oysa günümüzde etkili
tedavide kullanilan antiviral uçuk kremleri, deriden geçerek uçuk virüsüne
(Herpes simpleks) etki eder ve deriye zarar vermelerini engeller.
KIMLER
ÖZELLIKLE RISK ALTINDADIR?
• Sik sik veya uzun süreli olarak uçuk çikiyorsa
(Örnegin tedaviye ragmen 10 günden daha uzun süre devam ediyorsa)
• Uçuk, bir
bebekte ya da 6 yasindan küçük bir çocukta çikmissa
• Dudak, agiz v eburun
çevrenizin disindaki vücut bölgelerinde, özellikle de gözlerinizde,
parmaklarinizda ya da cinsel organinizda uçuk çikmissa
• Uçuk ile birliket
bas agrisi, ates ve kas agrisi gibi baska sikayetleriniz varsa
• Uçuk sari
renkte cerahatli ise
• Bagisiklik sisteminizi baski altina alan ilaçlar,
örnegin kortizonlu ilaç kullaniyorsaniz
• Bagisiklik sisteminizin zayifligi
(yani bulasici hastaliklarla mücadele etme gücünüzün azalmis olmasi) nedeniyle
tibbi kontrol altindaysaniz.
